Wide Angle: Carpignano, regisseur die de neorealistische traditie van de Italiaanse cinema voortzet
© Bas BogaertsJonas Carpignano werd in 1984 geboren in de Bronx, New York. Hij verdeelde jarenlang zijn tijd tussen Rome en New York. Intussen woont hij in de regio waar zijn tweede lange speelfilm A Ciambra zich afspeelt.
Carpignano's carrière is sterk verbonden met het filmfestival van Cannes. Een van zijn kortfilms (die wel schetsen lijken van zijn latere lange speelfilms) werd gelauwerd op de Semaine de la critique. Ook de drie lange speelfilms die hij tot hiertoe maakte, gingen aan de Azurenkust in première. Zijn debuutfilm Mediterranea (2015) werd meteen geselecteerd voor de Semaine de la critique; zijn twee volgende films vielen in de prijzen op de Quinzaine des réalisateurs: zowel A Ciambra (2017) als A Chiara (2021) werden er uitgeroepen tot beste Europese film.
De drie fictiefilms met een documentair karakter vormen ook een trilogie en werden gedraaid in het havenstadje Gioia Taura in Calabrië waar Afrikaanse vluchtelingen, de Romagemeenschap en de lokale maffia naast elkaar leven. De eerste twee films spelen zich af onder de verschoppelingen, de aan hun lot overgelaten arme gemeenschappen uit de periferie van het stadje. In Mediterranea kwam de instroom van Noord-Afrikaanse vluchtelingen aan bod en volgden we de lotgevallen van een Burkinees. In A Ciambra richtte de cineast zijn camera op een Romagemeenschap, meer bepaald op één familie, de Amatos. Wanneer zowel de vader als de oudere broer in de cel belanden, berust de patriarchale verantwoordelijkheid op de zwakke schouders van de kleine Pio, een veertienjarige die om zijn autoritaire grootmoeder te plezieren op het dievenpad gaat. De regisseur besluit zijn drieluik met A Chiara, waarin hij voor ’t eerst voor een jonge vrouwelijke protagonist kiest en een familie portretteert die niet gemarginaliseerd is maar in een zekere welstand leeft, al leren we gauw welke prijs ze hiervoor betalen. In elke film bepalen armoede, racisme en misdaad in grote mate het sociale weefsel.
Koudous Seihon in Mediterranea, Pio Amato in A Ciambra, en nu Swamy Rotolo in A Chiara dragen met hun vanzelfsprekende naturel in grote mate bij tot de authenticiteit van de sociale cinema van Carpignano, een regisseur die zijn personages met veel warmte en tederheid bekijkt. Op zeker ogenblik ontmoeten de hoofdrolspelers uit de verschillende films elkaar, wat samen met de keuze van niet-professionele acteurs voor eenheid en verstrengeling van de films zorgt.
Je zou kunnen zeggen dat Carpignano met zijn maatschappelijk engagement jegens de benadeelde klassen de neorealistische traditie van de Italiaanse cinema voortzet. Al doet zijn immersieve stijl van filmen ook aan de broers Dardenne denken: de handcamera die de protagonisten als het ware achternazit, de lang aangehouden instellingen die een tegelijk observerende en documentaire blik onthullen op wat de personages uitrichten of wat ze overkomt.
Patrick Duynslaegher
Van 1972 tot 2011 was Patrick Duynslaegher filmcriticus voor Knack magazine, waar hij van 2001 tot 2011 hoofdredacteur was. Van 2011 tot 2018 was hij artistiek directeur van Film Fest Gent. Hij schreef onder meer voor Sight & Sound, the International Film Guide, Variety en Vrij Nederland. Hij is de auteur van vier boeken, een over André Delvaux’s ‘Woman in a Twilight Garden’, een verzameling reviews, een overzicht van 100 jaar cinema in reviews en een kritische studie over het werk van Martin Scorsese.
