Saint Omer

Medea. In de Griekse mythologie is zij een vrouw die haar twee kinderen vermoordt om wraak te nemen op haar overspelige echtgenoot Jason. Haar verhaal heeft honderden kunstenaars geïnspireerd: toneelschrijvers van Euripides tot Tom Lanoye, schilders, componisten en filmregisseurs (Dreyer, von Trier). Nu duikt ze ook op in Saint Omer, de allereerste fictiefilm van documentairemaker Alice Diop die op het jongste filmfestival van Venetië de Grote Prijs van de Jury kreeg.

Centraal in Saint Omer staat Rama, een journalist en schrijver die aan een boek werkt over Medea. Rama zelf, zo leren we uit een reeks flashbacks, had een slechte relatie met haar moeder, die haar de huid vol schold of koudweg negeerde. Rama is zwanger en vraagt zich bezorgd af of ze zich later op dezelfde manier tegenover haar kind zal gedragen. Zij reist naar Saint Omer om het assisenproces te volgen tegen Laurence Coly, die terechtstaat voor de moord op haar baby. Laurence pleit schuldig, maar beweert dat hekserij de dood van haar kind veroorzaakt heeft. Wat enigszins verrassend is uit de mond van een intellectueel die aan haar doctoraat werkt en wier IQ-score op een genie wijst.

De film is gebaseerd op een bestaande Franse moordzaak van een vrouw die haar baby van 15 maanden op het strand door het tij heeft laten meesleuren. Diop en haar medescenaristen hebben het scenario bijna volledig geënt op de transcripties van dat proces. Uiteraard is het personage van Rama wel verzonnen en dat is een geniale greep, want Rama ontdekt de parallellen die er tussen haar en Laurence zijn: ook intellectueel, ook van Senegalese afkomst, ook in een relatie met een witte man en daarenboven zwanger van hem. (Rama is dan wel verzonnen, Diop heeft zelf het proces gevolgd, waardoor het personage haar alter ego lijkt.)

Veel scènes van Saint Omer spelen zich in de rechtbank af. Diop en haar chef photo Claire Mathon brengen de ruimte fascinerend in beeld, met lang aangehouden takes en de camera vaak op Laurence gericht. De manier waarop Mathon haar belicht lijkt bij momenten op een clair-obscur van Rembrandt. Saint Omer is een onthutsend pakkende film over de twijfels die met het moederschap gepaard gaan én over het latente en aanhoudende racisme in Frankrijk. Een stomp in de maag, maar wel een esthetisch prachtige stomp.