Gezin van paemel, het (Het gezin van Paemel)

Het gezin Van Paemel schetst de ondergang van een boerengezin in de streek ten zuidoosten van Gent -geboortestreek van auteur Cyriel Buysse -op het einde van de vorige eeuw, tegen de achtergrond en mede ten gevolge van de sociale strijd die rond die tijd in de steden , en meer be­paald in Gent, gevoerd werd. Het sociaal conflict straalt uit naar de familie Van Paemel via de zoon Eduard die als ar­beider in de stad ging werken, waardoor het generatieconflict op dat sociaal con­flict gesuperponeerd wordt : broer Van Paemel houdt koppig en tegen beter weten in vast aan de oude waarden (in casu on­voorwaardelijk aanvaarden van het gezag en de bestaande klasse-ongelijkheid). Hij zal slechts in extremis tot bewustwording komen wanneer het systeem dat hij ten koste van alles wat hem dierbaar was verdedigd heeft, uiteindelijk ook hem grondig gekraakt heeft. Het nog geloofwaardig brengen van Het gezin Van Paemel behalve als historisch document, stelt anno 1986 nogal wat problemen. Behalve de grondlijn van het werk, nl. de verhoudingen tussen de be­zitters van geld en macht en de bezits­lozen, en de meedogenloze uitbuiting van de enen door de anderen, is Buysses werk, in de aangewende elementen, volledig voorbijgestreefd. Barons zijn vandaag de dag niet meer rijk, hun verwende zoon­tjes verwekken niet meer à volonté kin­deren bij onwetende dienstmeisjes en Amerika is al lang niet meer het Beloofde Land waar iedereen probleemloos "buuf­stukken'' kan eten. Kon Buysse nog de vlucht naar Amerika gebruiken als uitweg uit de miserie en hoop voor de toekomst, dan is voor een hedendaags auteur deze "deus ex machina" niet meer bruikbaar. (Het Volk -13 .11.86)