Cannes '25: sterke cinefiele editie

Na een Gouden Beer voor Taxi en een Gouden Leeuw voor The Circle heeft de Iraanse cineast Jafar Panahi met It Was Just An Accident nu ook een Gouden Palm te pakken. Hij won die voor een clandestien gedraaide film die hij wel persoonlijk en samen met de cast in Cannes kwam voorstellen. Het ongeluk waar de titel naar refereert heeft plaats in het begin van de film. Een echtpaar rijdt op weg naar de kraamkliniek een hond aan. Dat voorval zet een ketting van gebeurtenissen in gang die allemaal verband houden met politieke gevangenen die in de gevangenis gemolesteerd werden door een gehandicapte bewaker. Ze menen die te herkennen en willen wraak nemen. Iemand wil hem zelf levend begraven. Maar hebben ze wel de juiste man te pakken? Bij het schrijven van het scenario putte Panahi uit eigen herinneringen. Hij zat immers al twee keer in de gevangenis in zijn land en is pas sedert 2023 vrij.

Explosief

De Cannesjury bekroonde dus politiek explosief materiaal en velen vroegen zich af hoe de Iraanse autoriteiten zouden reageren. Panahi bleef kalm en beweerde niets te vrezen. Toen hij de Gouden Palm in ontvangst nam, riep hij alle Iraniërs op “om hun krachten te bundelen en hun verschillen opzij te zetten. Niemand mag ons vertellen wat we al dan niet moeten doen of welke kledij we moeten dragen. Het belangrijkste is ons land en de vrijheid van ons land”. Op de bekroning werd in Iran, naar verluidt, alleen door het staatspersbureau gereageerd met een foto van Panahi en de kop “Het grootste filmfestival ter wereld schreef geschiedenis voor de Iraanse cinema”. De Engelstalige media zwegen in alle talen. De autoriteiten reageerden afgelopen zondag wel woedend toen de Franse minister van buitenlandse zaken Jean-Noël Barrot op X liet weten dat de “Gouden Palm bij alle vrijheidsstrijders van over de hele wereld de hoop doet herleven”.

Bij dit alles denkt men onvermijdelijk terug aan vorig jaar toen een net Iran ontvluchtte Mohammad Rasoulof zijn gedenkwaardige The Seed of the Sacred Fig kwam voorstellen. De inspiratie voor zijn film deed hij eveneens op terwijl hij in de gevangenis zat en op de Gouden Palm voor zijn collega reageerde hij met “dit is het begin van een nieuwe golf van succes voor een cinema die is voortgekomen uit verbod en censuur. Deze overwinning is een klap voor de repressiemachine in de Islamitische Republiek”. Het wordt boeiend om te volgen of deze Gouden Palm voor Panahi meer wordt dan “just an accident”.

Grand Prix

Terwijl een pakket films het thema moeder en kind bespeelden, hield de Noorse regisseur Joachim Trier het in zijn Sentimental Value bij een vader-dochter relatie. De film kreeg de Grand Prix. Gustav, filmregisseur op zijn retour, duikt plots opnieuw op in het leven van zijn dochters Agnes en Nora. Hij heeft plannen voor een nieuwe film en hij vraagt aan Nora om de hoofdrol te spelen. Zij heeft daar weinig zin in en Gustav kiest dan maar voor een Hollywoodster Rachel Kemp. Dat zet alle familierelaties die ook in de film aan bod komen op scherp. Komt het nog goed tussen Nora en haar vader? Joachim Trier brak in 2021 helemaal door met de meeslepende The Worst Person in the World en lijkt aanvankelijk op dat elan door te gaan maar mist geleidelijk aan vaart. Waar in The Worst Person de personages elkaar uitdagen, staren ze hier op de duur veel naar mekaar. De pit ontbreekt wat. Wat niet belet dat Sentimental Value dankzij vertolkingen van onder meer Renate Reinsve en voldoende dramatiek tot het betere werk van deze Canneseditie behoort.

Ontdekking

Door haar Prix du Jury ex-aequo aan Sound of Falling van Mascha Schilinski en aan Sirât van Oliver Laxe te geven, hielden Juliette Binoche en co zowat alle festivalgangers te vriend. Sound of Falling, pas de tweede film van Schilinski, geldt als de ontdekking van het voorbije festival. Het scenario speelt zich af op een boerderij in het Duitse Artland en overspant een honderdtal jaren. Vier vrouwelijke personages komen aan bod die telkens weer een nieuwe generatie vertegenwoordigen maar met gelijkaardige problemen worden geconfronteerd. Met haar radicaal vernieuwende immersieve stijl is Mascha Schilinski uit het niets een klinkende stem geworden in de filmwereld. Of ze aan de hoge verwachtingen zal beantwoorden, moet de toekomst uitwijzen.

Apocalyps

De Spaanse regisseur Oliver Laxe kon met zijn Sirât niet diezelfde unanimiteit achter zich krijgen als zijn Duitse collega maar behoorde toch tot het kleine kransje topfavorieten voor de Gouden Palm. In Sirât gaat een vader, Luis, in het gezelschap van zijn zoontje op zoek naar zijn dochter van wie hij al maanden niets meer heeft gehoord. Hij komt daarbij op een rave party in Marokko terecht waar haar foto niet wordt herkend. Maar misschien is ze op weg naar een ander rave-evenement, dicht bij de grens van Mauretanië. Luis volgt de ravers met een auto de niet geschikt is voor een trip doorheen de woestijn. Het wordt een tocht naar de Apocalyps. Visueel was dit een van de strafste films van Cannes. En qua soundtrack en sound design had hij ook zijn gelijke niet. Maar velen verlieten murw geslagen de zaal.

Verbeelding

Normaal komt een film slechts een keer voor op het palmares in Cannes. De Braziliaanse Secret Agent van Kleber Mendonça Filho vormt dit jaar de uitzondering op de regel. De regisseur won immers de prijs voor de beste regie en hoofdacteur Wagner Moura de prijs voor de beste mannelijke vertolking. Uit de eerste filmsequenties blijkt dat het hoofdpersonage Marcelo in de gaten wordt gehouden door de politie als hij in 1977 tijdens de carnavalsperiode in Recife belandt. Daar wil hij een paar zaken uit het verleden opklaren maar raakt in andere zaken verstrengelt. Zijn leven is in gevaar. Er zijn nogal wat plotwendingen in deze politiek geladen thriller waarin zelfs een been dat uit een haaienbek is gehaald een bijzondere rol speelt. Aan surrealistische verbeeldingskracht ontbreekt het de film niet maar ook het toenmalige Braziliaanse regime wordt op de korrel genomen.

Actrices

De prijs voor de beste vrouwelijke vertolking ging naar Nadia Melliti die de hoofdrol vertolkt in La petite dernière van Hafsia Herzi. Melliti debuteert als Fatima die in conflict geraakt met haar lesbisch ontwaken en haar islamitische opvoeding. Zij draagt de ganse film die zich afspeelt in het Parijse studentenmilieu. Het Croisette-gerucht dat de actrices uit Jeunes mères van de gebroeders Dardenne verzocht werden om in Cannes te blijven voor de prijsuitreiking, voedde een tijdje de hoop op een gezamenlijke vertolkingsprijs. Die zouden ze verdiend hebben maar uiteindelijk kregen de Dardennes de prijs voor het beste scenario. Met hun dertiende film zaten ze al tien keer in de competitie en naast twee Gouden Palmen kregen ze de jongste jaren ook telkens weer een of andere prijs. Dit jaar dus voor het beste scenario.

Jonge moeders

Jeunes mères speelt zich af in een opvangtehuis voor jonge veelal alleenstaande moeders. Daar kunnen ze, eventueel tot 18 maanden, tot rust komen en beslissen over hun toekomst. Houden ze hun kind of staan ze het af ter adoptie. Ze kunnen eveneens op hulp rekenen bij het zoeken naar huisvesting of psychologische hulp krijgen bij verslavingen of andere persoonlijke problemen. Luc en Jean-Pierre Dardenne ontdekten dat centrum toen ze, na Tori et Lokita, van plan waren een film te draaien over een jonge moeder die maar geen contact kon leggen met haar baby. Bij de research in dat in het Luikse gelegen opvangtehuis hoorden ze zoveel boeiende en intrigerende verhalen dat ze besloten om zich niet aan een maar aan vijf personages te houden. Ze brengen dus voor het eerst een ensemblefilm. Het is even wennen aan het wie is wie en welke problemen bij welk personage horen maar de Dardennes slepen je mee in hun verhaal. Hun jongste film heeft dit keer een meer optimistische toon dan sommige andere uit hun filmografie maar dat is het gevolg van een bewuste keuze. Van een beaat optimisme is evenwel geen sprake. Oplossingen kunnen ook kwetsuren veroorzaken. Ze ontpopten zich opnieuw als meesters in het sociaalrealisme en zorgden voor ontroering op de Croisette. Over drie jaar staan ze er weer, in competitie en in de grote festivalzaal Lumière. Alleen hun prijs staat nog niet vast.

De Prix Special van de jury ging tenslotte naar de Chinese film Resurrection van Bi Gan die zich in een niet zoverre toekomst afspeelt en bijna drie uur lang hulde brengt aan de film en zijn geschiedenis. Het begint bij L’arroseur arrosé van de gebroeders Lumière over Nosferatu en Vertigo naar hedendaagse regisseurs. Een stilistische, gelaagde film liefst te consumeren met een handboek bij de hand.

Taart

Aan prijzen ontbreekt het in Cannes niet want iedere sectie heeft een eigen jury. Alleen de Camera d’Or die het beste debuut bekroont, overstijgt de secties. Dit jaar kwam de Camera d’ Or uit de Quinzaine des cinéastes: The President’s Cake van Hasan Hadi. Deze Amerikaans, Qatarees, Iraakse productie speelt zich af in 1990 toen Saddam Hoessein nog aan de macht was in Irak. Door de Amerikaanse sancties waren tal van goederen schaars maar toch wilde Hoessein dat ieder gezin een taart bakte naar aanleiding van zijn verjaardag op 28 april. Op de scholen werd een loterij georganiseerd en wie won kreeg de opdracht de nodige ingrediënten te zoeken om een taart te bakken. De kleine Lamia “wint” de prijs en trekt naar de stad in het gezelschap van klasgenoot Saeed, haar grootmoeder Bibi en haar lievelingshaan Hindi. Met zijn allen beleven ze zowel hilarische als minder prettige avonturen. Bovendien is er de dreiging van de Amerikaanse bombardementen. Hadi’s regie is wellicht niet altijd even toonvast maar hij bezorgde Cannes wel de smakelijkste en de sympathiekste film van het festival.

www.festival-cannes.com