Berlinale 2022 staat in het teken van de hoop

We laten ons de Berlinale niet afpakken! We zullen niet toelaten dat een pandemie onze veelzijdige cultuur kapot maakt. Daarom is het van belang dat de Berlinale wel degelijk doorgaat. Als een teken van hoop en optimisme en als steun voor allen die bij het filmmedium betrokken zijn. Krachtige woorden van de staatssecretaris voor cultuur en media, Gloria Roth, tot hen die hadden opgeroepen om de 72ste editie van de Berlinale te annuleren wegens de gezondheidsrisico’s bij een omikrongolf die vermoedelijk zijn hoogtepunt zal bereiken op het moment dat de Gouden Beren worden uitgereikt. Dat gebeurt op 16 februari, de slotavond van een festival dat op 10 februari begint en waar in totaal 256 films worden vertoond. “Nog nooit werden ons zoveel liefdesverhalen aangeboden”, zegt artistiek directeur Carlo Chatrian en “familie wordt zowat het centrale festivalthema”.

Ontmaskeren

Artistiek directeur Carlo Chatrian en zakelijk directeur Mariette Rissenbeek hebben als zogenaamd Spitzenduo van de Berlinale nog niet veel geluk gehad sedert ze in 2020 de fakkel overnamen van Dieter Kosslick. Het was even wennen dat eerste jaar en ze hadden met het ontmaskeren van het naziverleden van eerste Berlinale directeur Alfred Bauer een gigantisch imagoprobleem op hun bord. Op 1 maart van dat jaar sloot de Berlinale nog net gezond en wel af maar vorig jaar kreeg corona de bovenhand. Met een online editie als gevolg. Voor deze 72ste editie hield men zich kranig en kondigde men een fysieke analoge editie aan. Onderweg haakte de Europese Film Markt (EFM), het commerciële deel van de Berlinale, af en besloot online te gaan.

Sneltest

Als dappersten onder de dapperen hielden Chatrian en Rissenbeek vol en de enige knieval voor de epidemie was een kwart minder films aanbieden dan gewoonlijk, de duur van het festival inkorten tot zeven dagen (10-16/02) en vier dagen filmherhalingen voor de inwoners van Berlijn zodat de oorspronkelijke einddatum 20 februari wordt gehaald. Dat alles uiteraard onder uiterst strenge voorzorgsmaatregelen als 2GPlus, FFP2 maskers, zalen op halve capaciteit, anderhalve meter afstand houden. Voor de pers en haar activiteiten komt er daar bovenop de dagelijkse sneltest, zelfs voor wie geboosterd is. Lang hield men een slag om de arm en indien nodig, zou op advies van de gezondheidsinstanties, het festival nog geannuleerd worden.

Onbehagen

Zover is het dus niet gekomen maar er was in de marge toch heel wat gerommel en gegrom. De besmettingsgraad in Berlijn is groter dan in Duitsland, waarom zoveel internationale contacten terwijl de Duitsers verzocht worden van thuis uit te werken. Grote evenementen werden afgelast, enzovoort, enzoverder. De roep om afschaffing is nu uiteraard verstomd maar er zijn nog veel “gemengde gevoelens”. De Berliner Morgenpost heeft het over een “Berlinale mit Unbehagen”. Consequent zijnde, vaardigt de krant dan ook geen lezersjury af.

Getrouwen

Daar zal de internationale jury onder leiding van M. Night Shyamalan en met onder meer actrice Connie Nielsen, producent Said Ben Said en de regisseur van onze heerlijke FFG-On Tour- film Drive my Car, Ryûsuke Hamaguchi, weinig om malen. Zij zullen de handen vol hebben met de nieuwe films van o.a. Rithy Panh (Everything Will Be OK), Hong Sang-soo (The Novelist’s Film), Denis Côté (Un été comme ça), Andreas Dresen (Rabiye Kurnaz gegen George W. Bush), Ulrich Seidl (Rimini). Deze Berlinale getrouwen worden aangevuld door Claire Denis die met Avec amour et acharnement voor het eerst aan de competitie deelneemt. Net als haar collega Hong Sang-soo heeft Claire Denis het over leven in tijden van Covid. Call Jane van Phyllis Nagy is de debuutfilm van de scenariste van Carol van Todd Haynes. De 91-jarige Paolo Taviani is met Leonara Addio de ouderdomsdeken in de competitie. Die begint met Peter von Kant van de Franse regisseur François Ozon.

Interpretatie

Zijn jongste film is een vrije interpretatie van Werner Rainer Fassbinder’s De bittere tranen van Petra von Kant. Bij Ozon wordt Petra een Peter en ook nog filmregisseur. Met zijn openingsfilm hoopt Carlo Chatrian wat luchtigheid te brengen en kleur te geven aan de Berlinale. Voor Ozon is het de zesde deelname aan de Berlinale en de tweede keer dat hij zich aan een Fassbinder-adaptatie waagt. In totaal zijn er 18 competitiefilms waaronder zes nieuwkomers en 7 films werden door een vrouw geregisseerd. Een mooi evenwicht, aldus Chatrian.

Streamers

Normaal moeten de films in de Berlinale Special Gala-sectie wat spektakel en glamour naar Berlijn brengen maar het gaat er dit jaar heel wat bescheidener aan toe. Vermeldingswaard is dat streamer Netflix aanwezig is met Against the Ice van Peter Flinth over een zoektocht naar slachtoffers van een mislukte poolexpeditie in het begin van de vorige eeuw. De aanwezigheid van streamingsplatforms blijft een heikel punt op een festival maar Berlijn loste dat netjes op door een beroep te doen op Amazon en op Home Box Office voor de Berlinale Series. Zo komt iedereen aan bod.

Naar aanleiding van deze gala-serie vermelden dat er dit jaar wel degelijk een rode loper is op de Berlinale maar met beperkte filmploegen. Filmsterren als Sigourney Weaver, Juliette Binoche, Isabelle Adjani, Emmanuelle Béart, Emma Thompson worden verwacht maar of ze present zullen tekenen? Van Isabelle Huppert wordt dat zeker verwacht want ze wordt geëerd met een ere-Gouden Beer en een hommage.

Stempel

Naast de competitie is de Encounters-sectie het meest in het oog springend en vooral met de daarin geselecteerde vijftien films wil Carlo Chatrian zijn stempel drukken op de Berlinale. Aan ambitie ontbreekt het hem niet. Met vijftien films die nieuwe stemmen op het voorplan brengen of nieuwe benaderingen bij het maken van films reveleren wil hij de filmliefhebber uitdagen. Encounters serveert geen lichte kost. Zelfs als een film als Flux Gourmet van Peter Strickland over eten gaat. Strickland combineert de zogenaamde high culture, hedendaagse kunst, met low culture, zijnde voeding en wat die met ons lichaam doet. In een film over een dove bokser, Small, Slow but Steady van Shô Miyake is de sound design dan weer heel bijzonder. Coma van Bertrand Bonello gaat over de huidige pandemie maar daarmee is de regisseur het niet eens. In A little Love Package leert regisseur Gaston Solnicki ons op een andere manier kijken naar Wenen en naar Andalousië. Hij ontkent niet dat hij Wenen fotografeerde tijdens de pandemie. Een aantal geselecteerde films toont hoe je het documentaire genre op een originele verrijkende manier kan benaderen. Bij Encounters gaat het stuk voor stuk om unieke films en zij worden ook door een Encounters-jury beoordeeld.

Panorama

De Berlijnse Panorama-sectie levert nadien geregeld grondstof voor andere Europese festivals. Bij Panorama dit jaar toevallig geen Covid-films. Wel films over menselijke relaties die onder druk komen te staan en heel wat films over de moederfiguur. Programmator Michael Stütz heeft het over “Icons of Motherhood”. Net als Carlo Chatrian zag Michael Stütz veel films waarin de dynamische relatie tussen het individu en de maatschappij op scherp stond. En welke relatie is er meer uit te puren dan die tussen moeder en kind? De ene keer staan ze ver af van elkaar, de andere keer zijn ze erg close. Of ze babbelen alleen maar over het weer zoals in Alle reden übers Wetter van Annika Pinske.

Bitterheid is troef in de Zuid-Koreaanse film The Apartment with Two Women over een moeder-dochterrelatie waarbij die laatste probeert van haar moeder los te komen. Grand Jeté is een Duitse film waarin een bijna veertigjarige ballerina naar haar moeder terugkeert en daar haar zoon terugziet die ze bij haar achter liet. Tussen moeder en zoon ontstaat er een fysieke aantrekkingskracht. Isabelle Stever voert een compromisloze regie.

Gevolgen

Hoewel er zoals gezegd geen echte Covid-films op het programma staan dan zijn er toch films geselecteerd over de gevolgen van corona. Onder meer over inter-familiaal geweld. De uit Kazachstan afkomstige regisseur Askar Uzabayev baseerde zijn Baqyt (Geluk) op het nogal gruwelijk wedervaren van de producente van zijn film om zo aandacht te vragen voor geweld tussen ex-partners. Niet alleen in tijden van corona.

Documenten

In Berlijn wandel je op de geschiedenis en die zie je haast ieder jaar ook terug in enkele geselecteerde films. In de muziekdocumentaires Love Deutschmark and Death en in Bettina nemen respectievelijk Cem Kaya en Lutz Pehnert een duik in het indertijd verdeelde Duitsland en het opgedeelde Berlijn. Bettina Wegner werd indertijd uit de DDR verbannen omdat ze protesteerde tegen de onderdrukking van de Praagse lente. De minoritair Vlaamse productie Dreaming Walls van Amélie van Elmbt en Maya Duverdier heeft een meer universeel onderwerp want het gaat om het legendarische Chelsea hotel, eens het tehuis van enkele Warhol getrouwen. Toch ligt de klemtoon op de bewoners van het hotel die het niet wilden verlaten toen het tot een luxe hotel werd omgebouwd. Heden en verleden worden feilloos verweven en het verleden wordt haast tastbaar.

Generation

Nog meer Vlaamse inbreng is er in de Generation-sectie voorbehouden aan de jeugd- en de kinderfilm. We herhalen dat Britt Raes met de animatiefilm Luce en de rots in de competitie van Generation zit terwijl de coproductie De wraak van Knor van Mascha Halberstad het Generation-luik mag openen. Met competitie, Panorama, Encounters, Generation is het aantal secties nog niet volledig want er is ook nog het Forum des Jungen Films, Perspective Deutsches Kino en de oerdegelijke Retrospective en Classics. Dit jaar komen films aan bod met legendes als Mae West, Rosalind Russell & Carole Lombard, vedettes die zelfs antwoorden kunnen bieden op de vragen die we nu stellen, zegt de curator Reiner Rother. Back to the future dus ook op de Berlinale waar ook nog 21 Berlinale Shorts nog aan bod komen.

Cijfers

In totaal worden er tussen 10 en 16 februari 256 films vertoond met daaronder 69 kortfilms en 50 documentaires. Ze werden gekozen uit een totaal van 6.755 aangeboden films. Van de 256 films zijn er 208 hedendaagse gedraaid door 228 personen. Naar gender ingedeeld zijn er 93 vrouwelijke regisseurs (40,8 %) en 120 mannelijke regisseurs (55 %). Zeven onder hen zijn non-binair en 8 gaven geen informatie over hun genderidentiteit. In 2021 was de verhouding nog 33,3 % procent vrouwelijk en 55 % procent mannelijk bij de regisseurs. De optie non-binair was er vorig jaar niet bij het indienen van een film. Naar de films ingedeeld zijn er 81 films gedraaid door vrouwen en 106 gedraaid door mannen en 6 door non-binaire regisseurs. Acht films hadden een gemengde ploeg en van 7 films heeft het festival geen informatie. De Berlinale maakt zich sterk dat ze gestaag naar een gelijke man/vrouw verdeling evolueert. Nu eerst omikron proberen te slim af te zijn.