Vroeger is dood (Vroeger is dood)

In Vroeger is dood zien we hoe een vrouw met meer toewijding dan haar broers haar beide ouders begeleidt tijdens de deernis­wekkende laatste fasen van hun levens. Aan de film lag een boek ten grondslag waarin Inez Van Dullemen eigen ervarin­gen beschreef. Zo'n vertelling verfilmen lijkt simpeler dan het is, omdat alles in­grijpend verandert als de waarnemer in het boek automatisch zelf tot centraal per­sonage wordt in de verfilming. Je ziet de gebeurtenissen door haar ogen, maar je ziet ook haarzelf. Die dubbele functie heeft op imponerende wijze de als filmac­trice debuterende Jasperina de Jong voor haar rekening genomen. Een vrouw die ongelooflijke kracht weet uit te stralen dwars door een vrijwel continu aanwezige trieste glimlach heen. Iemand die je niet alleen ziet praten en handelen, maar die je ook ziet waarnemen en voelen. Ze kan dingen transparant maken. Dat is boven­dien van bijzonder belang omdat Vroeger is dood feitelijk ook nog de wordingsges­chiedenis van een boek verbeeldt, waarvan je gedemonstreerd krijgt hoe daarvoor het materiaal geordend wordt. Zo kan ook een perfecte structuur gegeven worden aan het thema van deze film. Hij gaat over het fenomeen van de 'nagedachtenis', oftewel de veronderstelling zoals die in de film een keer wordt geformuleerd: «Is het mis­schien zo dat iemand pas geheel levend voor je wordt als hij dood is ?»

De subtiele verzorgdheid van Ine Schenk­kans beelden en de mooie opbouw van Vroeger is dood zijn enigszins verklaarbaar vanuit haar vroegere filmwerkzaamheden. Maar niet vanuit die praktijk (en ook niet vanuit Aanstelleritis) viel te vermoeden dat Schenkkan zo fantastisch kan omgaan met acteurs. Want niet alleen Jasperina de Jong excelleert, de wel ervaren Elise Hoomans en Max Croiset doen het eve­neens. En zelfs tot in de kleine bijrollen en de edelfiguratie toe, zie je in Vroeger is dood eigenlijk louter waarachtigheid. (Utrechts Nieuwsblad)