The Chess Players (Shatranj Ke Khilari)

Satyajit Ray is in onze kontreien één van de meest onderschatte kineasten geworden - voor zover zijn films België nog bereiken, is het dan nog meestal voor een éénmalige T.V.-vertoning of een in de hoek verdrukte huldiging. Satyajit Ray mag beschouwd worden als één van de meest humanistische filmers vandaag, vooral de menselijke warmte ligt hem nauw aan het hart. Hij kan als niemand anders zijn personages laten leven in hun dagelijkse omgeving en hen een rechtstreeks kontakt geven rnet de sociale realiteit. Onder zijn belangrijkste films vermelden wij: "Pather Panchali" en de "Apu”-trilogie, "The Music Room", "De grote stad", "Charulata", "Days and Nights in the Forest", "The Adversary", "Company Limited". "The Chess Players" - in 1979 door "International Film Guide" tot de film van het jaar uitgeroepen - is Satyajit Ray's eerste historische film, zijn meest ambitieuze film en zijn eerste film in Hindi en Engels (zijn eigen taal is Bengali). Het thema is Shakespeariaans door de komplekse samensmelting van komedie en katastrofe in Lucknow, anno 1856, wijden twee rijke edelen, Mir en Mirza zich met een bezeten koncentralie aan het schaakspel. De ene zijn vrouw heeft een verhouding met zijn neef en juicht haar echtgenoot zijn verstrooidheid dus toe. De vrouw van de andere voelt zich verwaarloosd en een slachtoffer van het dwaze spel. Satyajit Ray behandelt deze verwikkelingen met een zeer fijne humor. Ondertussen wordt de ongelukkige musikus-dichter-koning van Oudh door de engelsen gedwongen zijn rijk af te staan: de engelse generaal Outram (een Schot met een streng puriteins geweten) stelt een ultimatum, verhuld in hoffelijkheid en absurd ceremonieel. De koning is het belangrijkste stuk op het schaakbord, en Satyajit Ray schildert hem in felle kleuren: "Alleen muziek en poëzie mogen tranen in de ogen van een man brengen" zegt hij als zijn eerste minister het verlies van zijn troon beweent. Het verhaal koncertreert zichop de twee schaakspelende edelen, maar er zijn drie onderling verbonden niveau’s van aktie. Ondanks de vele mooie spektakulaire scènes, blijft de film essentieel een uitbeelding van historische gebeurtenissen met een diepmenselijke dimensie.