Smoke Sauna Sisterhood

Buiken en billen zijn bloot in beeld. Geen preutsheid hier. Ook geen wulpsheid. Integendeel, de lens zit zo dicht op de huid van de zwetende dames dat hun lijven, de hangende vleeswaren in de rookhut en de poreuze oppervlakte van de stomende saunastenen soms moeilijk te onderscheiden zijn. Hangende borsten, huidplooien en dikke dijen, het is wat het is en het is allemaal deel van een geheel. Terwijl buiten de seizoenen verstrijken deelt een groep vrouwen lijf en leden in de rooksauna.

De Zuid-Estse rooksaunatraditie werd door UNESCO erkend als immaterieel cultureel erfgoed. Het ritueel reinigt ziel en lichaam en moet familiebanden en vriendschappen sterken. Het helen staat centraal: conflicten worden aan de deur gelaten. En toch vangt de blik van de Estse filmmaker Anna Hints een maatschappelijke conflict: de getuigenissen van de vrouwen die ze filmt onthullen de verpletterende gevolgen van de patriarchale samenleving. De ene vertelt over haar uitgezaaide borstkanker en haar moeizame ziekteproces, terwijl de andere probeert te begrijpen waarom er nog zo weinig geknuffeld wordt. Het zwaarste verhaal duikt pas op aan het einde van deze hybride documentaire. Sommige ervaringen zijn te naar om onvoorbereid te vertellen en … te horen.

Van dickpics tot coming-outs, in de hitte van de hut ontvangen de vrouwen elkaars woorden met herkenning en humor. Lastige vraagstukken worden voorzichtig, stroef of haperend te berde gebracht. Op andere momenten is de uitwisseling explosief en uitdrijvend, maar er wordt altijd geknikt, gestreeld, gezucht: er wordt geluisterd. En dat bevestigt de filmmaker met haar vormelijke keuzes: scherpe clair-obscurbeelden, extreme close-ups en een licht opzwepende dan weer etherische soundtrack drijven de intensiteit van het luisteren op. De rook is dik en bedwelmend, maar alle zintuigen staan scherp. Het geklets groeit luider en in de schaduwen schuilen goedaardige silhouetten. Zusterschappen worden gesmeed.

Deze onderdompelende, meerstemmige documentaire is openhartig en zalvend, maar net zoals een duik in de bevroren meren rond de sauna afkoeling biedt aan de zwetende dames, zorgt Smoke Sauna Sisterhood voor een koude douche voor wie het nog niet wist: het patriarchaat is dan wel eeuwen oud, het wrede systeem tiert nog welig.