Natural Enemies

NATURAL ENNEMIES is terug een onafhankelijke Amerikaanse produktie die helemaal in de vergeethoek dreigde te geraken waren er niet de filmfestivals van Berlijn en Cannes. Maar ook daar werd de film slechts efemerisch in een nevenvertoning voorgesteld zodat hij toch aan de aandacht van de potentiële verdelers is ontsnapt. Voor het Gentse Filmgebeuren dus een extra reden om de film bijzonder in de kijker te stellen. Een ander gevolg van die efemerische vertoningen is dat er ook bijzonder weinig gepubliceerd is over NATURAL ENNEMIES. Daarom nemen we hier de eerbiedige vrijheid een van de zeldzame teksten over deze film praktisch integraal over te nemen.

NATURAL ENNEMIES is nochtans een onvergetelijk juweel van een film, een ongemeen fijne observatie van een huwelijkskrisis waarin Hal Holbrook de rol vertolkt van de genaamde Paul Steward, uitgever van een suksesvol intellektueel tijdschrift die sedert achttien jaar getrouwd is met Miriam (een magistrale Louise Fletcher), drie opgroeiende gezonde kinderen heeft, een gezellig huis bewoont, maar die op zekere dag aan zijn leven geen zin meer ziet en het plan opvat er een einde aan te maken door zijn hele gezin en zichzelf van kant te maken. De film is gewoon het verhaal van die ene dag waarop Paul Steward's morgens besluit zijn gezin om te brengen en dan zelfmoord te plegen. In het verloop van de film leren wij via flash-backs en ontmoetingen met allerlei personen uit zijn omgeving, ook wel via een paar heel rake dagdroomsekwensen (ontledingen van zijn erotische fantazieën) het verleden van Steward kennen en dus ook het waarom van zijn plan. Dat hij dit voornemen uiteindelijk niet ten uitvoer brengt, is hier niet zomaar aangebracht als de traditionele happy-end: het is voor mij een nooit eerder geziene vizuele zingeving aan het leven, de poging van twee mensen om, niettegenstaande alles, toch te proberen samen verder te leven omdat er uiteindelijk méér dingen blijken te zijn die hen binden dan faktoren die hen tot "natuurlijke vijanden" maken. Beiden willen ze bewust een poging doen om er nog iets van te maken. NATURAL ENNEMIES is een vaak ontroerend en stilmakend portret van een man en een huwelijk die een krisis doormaken, een portret dat helemaal niet artificiëel overkomt maar wel degelijk trilt van realiteit en geloofwaardigheid.

Wat de film zo boeiend en interessant maakt is de eenvoud waarmee regisseur Jeff Kanew dit alles in beeld zet. Geen ingewikkelde filmtechnische bravourestukjes of effektjagerij, maar integendeel een rustige sobere stijl. Het soort film waarin vakbekwaam gezocht is naar die éne kamerastand of beweging of dat éne gebaar dat een scène tot haar volle recht laat komen. Hetzelfde geldt trouwens voor de dialogen, uitgepuurd tot het essentiële, soms op het randje van het klichee, maar precies daardoor meestal met de juistheid van het leven van alledag. Bovendien kan de film bogen op schitterende vertolkingen van de reeds vermelde Hal Holbrook en Louise Fletcher, maar ook van José Ferrer, Viveca Lindfors en anderen.

Natuurlijk plaats je NATURAL ENNEMIES wel onmiddellijk binnen de algemene tendens van een aantal Amerikaanse films waarin het huwelijk-in-krisis centraal staat: KRAMER VS KRAMER, WILLIE AND PHIL of STARTING OVER. Maar dit zijn Hollywoodfilms en NATURAL ENNEMIES is een onafhankelijke produktie gemaakt zonder enige tussenkomst van de grote maatschappijen (op de eindgeneriek lees je een dankwoord aan een aantal verenigingen en mensen die op een of andere wijze hebben bijgedragen tot het totstandkomen van deze produktie en daartussen zie je opeens de naam van Robert Redford verschijnen!)
(uit "Film en Televisie" nr 275)