Io capitano

“Het is een tegenshot van wat we gewend zijn te zien.” In gesprek met The Guardian stelt de Italiaanse regisseur Matteo Garrone het Europese standpunt te willen omdraaien in het uiterst urgente migrantendrama Io capitano. Centraal staan de tieners Seydou en Moussa, twee Senegalese neven die de levensgevaarlijke oversteek naar Europa wagen in de hoop er hun muziekdroom te bereiken. Maar hoop en dromen maken doorgaans weinig kans in de bikkelharde cinema van Matteo Garrone, bekend om zijn naturalistische misdaadportretten (Gomorrah, Dogman) en inktzwarte sprookjes (Tale of Tales, Pinocchio). Allen getekend door gewelddadige conflicten en groeipijnen, dagen hun jongste personages zowel het lot als de oudere generaties uit. Net als Seydou en Moussa. Met een aanzienlijk stuk van zijn vaste ploeg keert Garrone hier terug naar zijn debuut Terra di mezzo en opvolger Ospiti. Beide films gaven eind jaren ‘90 een gezicht aan migranten en een stem aan hun onzekere levens in Italië.

Tegelijk is deze elfde langspeelfilm van de tweevoudige Grand Prix-winnaar in Cannes er een van opmerkelijke eersten. Het is de eerste die Garrone hoofdzakelijk buiten zijn thuisland opnam, naast Senegal eveneens in Marokko, en de eerste waarmee hij de officiële competitie haalde op het filmfestival van Venetië. Om er meteen de Zilveren Leeuw voor beste regisseur te bemachtigen. En dan is er nog de cast van overwegend niet-professionele acteurs, inclusief de gedreven 17-jarige Seydou Sarr die een verpletterende vertolking weet neer te zetten en in Venetië terecht bekroond werd met de prijs voor beste jonge acteur. Hoewel Garrone zelf het idee voor de film bedacht, geïnspireerd op het waargebeurde verhaal van de kapitein uit de titel, werkten hij en zijn co-scenaristen nauw samen met verschillende migranten. Ook op de set hielpen hun eigen, echte ervaringen de witte westerling aan het roer wijselijk weg te sturen van clichés. Idem voor hoe componist Andrea Farri in de soundtrack Afrikaanse klanken integreert. Met Io capitano, een coproductie tussen Italië, Frankrijk en België, leidt Garrone’s weloverwogen koers tot een moderne odyssee groots in omvang en menselijk in de kern. Tegen The Guardian beklemtoonde hij: “Ik wilde het deel laten zien dat we niet kennen, maar zouden moeten kennen.”