El Topo

El Topo is een van de meest bizarre en exotische films van de laatste jaren. Door velen verguisd en door andere uitgeroepen als de belangrijkste film van de laatste jaren is en blijft EL TOPO een fenomeen waar men niet omheen kan. Een man, gekleed in zwart leer, rijdt op een paard door een woestijnachtig gebied. Een paraplu beschermt hem tegen het felle zonlicht. Achterop zit een naakt jongetje. Ze stijgen af. De man geeft een speelgoedbeer en een ingelijst fotootje aan het jochie, en zegt: "Je bent nu een man. Je bent zeven jaar. Begraaf daarom je liefste speelgoed en het portret van je moeder".

Zo begint de tweeënhalf uur durende speelfilm EL TOPO van de uit Chili afkomstige regisseur Alexandro Jodorowski. Zoals de openingsbeelden al doen vermoeden, gaat het hier om een rijkelijk symbolische vertelling, een kunstwerk, zou je kunnen zeggen, waarin de maker aan de hand van talloze religieuze, filosofische, politieke, maar vooral mystieke denkbeelden zijn licht laat schijnen over het menselijk bestaan. EL TOPO (de naam van de hoofdpersoon door Jodorowski zelf gespeeld), betekent letterlijk De Mol, en dat wordt als volgt uitgelegd: "een mol graaft zijn leven lang gangen onder de grond, op zoek naar licht. Wanneer hij het tenslotte heeft gevonden, raakt hij verblind."

In het eerste deel van de film bestrijdt de revolverheld EL TOPO een groepje buitengewoon decadente misdadigers, die onder leiding van een sadistische kolonel, een dorp hebben uitgemoord. "Wie ben jij, dat jij over mij durft te oordelen?", vraagt de kolonel in een klassiek tweegevecht. "Ik ben God" zegt EL Topo, en vervolgens castreert hij de kolonel. Zijn "buit" is de vrouw Mara, die in handen was gevallen van de bandieten, en met haar trekt hij de woestijn door, terwijl hij zijn zoontje achterlaat bij Franciskaner monniken. "Je moet me ook niet vertrouwen", zegt hij tegen hem, "je moet me vernietigen." (Ter verduidelijking : dit hoofdstuk van de film heet Genesis).

De vrouw haalt El Topo over om de vier meesters van de waarheid op te zoeken en te overwinnen, zodat hij hun wijsheid zal bezitten. Een Boeddhistische monnik, een perfect liefdespaar, een in het wit geklede man, die tussen de konijnen leeft, en een oude, ongewapende grijsaard, worden door hem met listen overmeesterd, maar hun wijsheid krijgt hij daarmee niet. In plaats daarvan schiet Mara hem een kogel door zijn hoofd, en samen met een in het zwart geklede vrouw rijdt zij weg, de film uit.

Een nieuw hoofdstuk, Salmos geheten, toont de wedergeboorte van El Topo, in een onderaardse grot, temidden van kreupele en mismaakte wezens. Hij scheert zijn hoofd kaal, en wordt hun nieuwe heiland. Hij zal een tunnel graven naar de stad, zodat zij als normale mensen kunnen leven. Die stad is echter het toonbeeld van Westers verval en ontucht, met slavernij en Russische roulette in de kerk. Als zijn werk is volbracht, en de grotbewoners door de tunnel de stad inkomen, worden zij door de bevolking neergeschoten. Nog één keer neemt El Topo wraak, waarna hij zich met benzine overgiet en zichzelf in brand steekt. In Amerika, waar de film al maanden in enkele exclusieve arthouses vertoond wordt, schrijven de critici bijna unaniem, dat het een film is, die je meer dan één keer moet zien, om hem ook te kunnen begrijpen, hetgeen kennelijk als een compliment opgevat moet worden. De film wordt omschreven als een nachtmerrie van Fellini, en Jodorowski's talent wordt vergeleken met dat van Bunuel, Antonioni, Bergman en noem maar op.