Der Aufenthalt (Turning Point)

Ook in de DDR wordt de recente literatuur ijverig verfilmd. Zo is er naast Das Luftschiff ook de film Der Aufenthalt naar de roman van een ander , bij ons ook weinig bekende maar toch wel eens vertaalde auteur Hermann Kant. Het Oponthoud volgt een negentienjarige soldaat, Mark Niebuhr, die op zekere dag wordt gevangen genomen door de Polen. Voor hem is de oorlog afgelopen, maar hij beseft niet in welke hel hij terechtkomt. Hij wordt er nl. Van verdacht een SS-officier te zijn geweest, die betrokken was bij moordpartijen in Polen. Hoezeer hij zich ook verdedigt, de verdenking blijft en de Polen zetten een grondig onderzoek in. Ondertussen wordt hij opgesloten bij Poolse misdadigers, die natuurlijk al hun haat tegen de Nazi's en de SS in het bijzonder op hem luchten. Voor Mark, die van de SS-praktijken maar weinig afwist wordt het een zeer pijnlijke bewustwording van wat zijn land heeft aangericht. Hij wordt dan ook gekweld door schuldbesef. Het leven wordt draaglijker wanneer hij mee moet om puin te ruimen. Toch breekt hij een arm tijdens het gevaarlijke werk en wordt hij bij de Duitse gevangenen ondergebracht. Daar wordt hij ervan verdacht onder een hoedje te spelen met de Polen om de SS-ers onder hen te verklikken. De Nazi's doen hem nog meer de duvel aan dan de Polen. Hij trekt zich geheel terug en tracht te overleven. Dat lukt hem alleen dankzij de hulp van de Poolse bewakers. Ten slotte wordt hij naar een ander kamp overgebracht nadat gebleken is dat hij de waarheid gesproken had.
Al is de afloop van dit verhaal misschien wat ongeloofwaardig, toch is Der Aufenthalt een intrigerende en soms aangrijpende film omdat hij op een indringende wijze de totale anarchie van de oorlog in het licht stelt. Mark is geheel op zichzelf teruggeworpen, want niemand gelooft hem: zijn vijanden zien in hem een oorlogsmisdadiger en massamoordenaar, zijn landgenoten zien in hem een spion en verklikker. Hij is niets van dat alles maar vermag, door de omstandigheden , niet geloofd te worden. Haat, achterdocht, leugen ... het tast alles aan. Knappe vertolking van Sylvester Groth. Signaleren we nog even dat de befaamde Wolfgang Kohlhaase tekende voor het scenario. (wp)