PREVIEW COMPETITIE CANNES 2014

Hoe je het ook draait of keert en hoezeer het aantal filmfestivals exponentieel blijft groeien, het Festival de Cannes blijft het grootste en belangrijkste ter wereld. Niet noodzakelijk het grootste in aantal films (de Marché even buiten beschouwing gelaten vertonen Toronto en Venetië aanzienlijk meer films in hun officiële programma’s), wel in kwaliteit, prestige, invloed en cinefiele serieux.

Elk jaar gaan er wel stemmen op dat Cannes niet meer is wat het geweest is, maar dat is een klaaglied dat ik al hoorde tijdens mijn eerste festival van Cannes in 1974.

Ook nu weer bij deze 67e editie zal er gejammerd worden over het niveau van de officiële selectie (in en buiten competitie) én van de nevensecties Un Certain Regard, La Quinzaine des réalisateurs en La Semaine de la critique. Dat komt ook vooral omdat Cannes een beetje het wereldkampioenschap van de film, de competitie onder de deelnemers moordend is, de messen van de filmcritici geslepen zijn en onder invloed van stijgende vermoeidheid en irritatie (over het lange aanschuiven, de onzekerheid om een zitje te veroveren in de overvolle zalen, de ongelijkheid in accreditaties) nog aangescherpt worden. Maar telkenjare zie je hetzelfde veelzeggende verschijnsel: films die in Cannes lauwtjes worden onthaald, worden plotseling opgewaardeerd als ze in het reguliere bioscoopcircuit verschijnen, waar hun artistieke kwaliteiten of inhoudelijke ambities die op de Croisette vanzelfsprekend leken, nu veel duidelijker afsteken tegen de banaliteit of waardeloosheid van het gros van het commerciële filmaanbod. Met als gevolg dat ook in de jaren van zogeheten ‘zwakke’ Cannes-edities, verbazend veel Cannes-inzendingen hoog scoren in de obligate eindejaarlijstjes van beste films.

Afgaande op de lineup van deze 67e editie, die op papier leest als een who’s who van de mondiale auteurscinema, zal het dit jaar niet anders zijn.

Hieronder een overzicht van wat we allemaal mogen verwachten van de 18 films in competitie, traditiegetrouw de sectie die met de meeste media-aandacht gaat lopen.

Saint Laurent
Bertrand Bonello, een van de meest boeiende, maar hier nog weinig geapprecieerde Franse regisseur neemt voor de derde keer deel aan de competitie met zijn biopic over de beroemde en mythische Franse couturier. Gezien het om de niet geautoriseerde versie gaat, gemaakt zonder enige medewerking van Pierre Bergé, (die nu gespeeld wordt door de Dardennes ontdekking Jérémie Renier) belooft de film heel wat interessanter te worden dan de rivaliserende ‘officiële’ versie die enkele maanden geleden in roulatie kwam. En natuurlijk ook omdat Bonello (L’Apollonide- Souvenirs de la maison close) een regisseur van een ander kaliber is dan Jalil Lespert. Dit keer stapt Gaspard Ulliel (Les égarés, Hannibal Rising) in de nauwe schoentjes van YSL en speelt Léa Seydoux zijn muze Loulou de la Falaise.

Sils Maria
Ook Olivier Assayas is een Cannes getrouwe: hij is voor de vierde maal in compète met een film waarin hij voor de eerste keer een jonge Hollywoodster voor de camera brengt _ Kristen Stewart (van de Twilight saga) die Juliette Binoche als tegenspeelster krijgt. Assayas snijdt hier enkele van zijn favoriete thema’s aan: acteren en rollenspel. Juliette Binoche portretteert een gerenommeerde actrice die gevraagd wordt om de revival te spelen van het stuk dat haar twintig jaar geleden beroemd maakte. Toen speelde ze de rol van Sigrid, een jong meisje dat haar bazin Helena tot zelfmoord dreef. Nu is het haar beurt om de rol van de oudere Helena te vertolken. Samen met haar assistente (Kristen Stewart) trekt ze voor de repetities naar Sils Maria, een afgelegen bergstreek in de Alpen.

Adieu au langage
De grote verrassing onder de Franse delegatie is de grote terugkeer in competitie, 13
jaar na Eloge de l’amour van Uber-veteraan Jean-Luc Godard, inmiddels 83, maar nog altijd onvermoeibaar experimenterend, want zijn nieuwste opus is gedraaid in 3D (een techniek die hij vorig jaar al uitprobeerde in zijn segment The Three Disasters uit 3 x 3D). Met een bescheiden speelduur van 1 u.10 minuten is dit ook de kortste inzending. Het pleit voor sélectionneur en chef Thierry Frémaux dat Godard, de man die toch een van de grondleggers is van de moderne cinema, niet naar een verdoemhoekje (buiten competitie, séance spéciale etc.) wordt verbannen maar voluit aan de koers voor de Gouden Palm mag deelnemen, samen met talenten van twee à drie jongere generaties. Voor wie meer geïnteresseerd is in de persconferenties van JLG dan in zijn films: Thierry Frémaux bevestigt dat Godard, die wegens ‘un problème de type grec’ verstek gaf toen Film Socialisme in 2010 hors concours werd vertoond, beloofd heeft van zijn Zwitsers laboratorium naar de Azurenkust af te zakken. Om er meteen aan toe te voegen: ‘ce qui, avec Jean-Luc, ne veut rien dire.’

The Search
Weet echt niet wat te verwachten van de nieuwe film van Michel Hazanavicius, vooral bekend voor zijn Oscar-winnende stille film pastiche The Artist. Het is naar verluidt een film over de oorlog in Tsjetsjenië, met Bérénice Bejo (beste actrice op de vorige Cannes editie) en Annette Bening in de hoofdrollen. Het verhaal draait rond een vrouw die voor een niet gouvernementele organisatie werkt en een band vormt met een kleine jongen.

The Homesman
Hollywood stuurt niet zijn grote kanonnen naar de Riviera maar kiest veeleer voor indie gericht talent. Zoals de tweede film geregisseerd door Tommy Lee Jones en geproduceerd door _ laat dit u zeker niet afschrikken _ Luc Besson. The Homesman is na The Three Burials of Melquiades Estrada opnieuw een western, maar dan wel met een uitgesproken feministische kijk op de fundamenten van de American West. Hilary Swank is de oude vrijster die drie vrouwen (Grace Gummer, Mirando Otto, Sonja Richter) die aan de frontier tot waanzin worden gedreven en nu per huifkar honderden kilometer oostwaarts moeten getransporteerd worden. Tommy Lee Jones speelt haar partner tijdens de tocht vol gevaren en spanningen naar een kerk in Iowa waar de predikantenvrouw (Meryl Streep) zich over de verloren zielen moet ontfermen.

Foxcatcher
Er zit slechts één andere Amerikaanse film in competitie: het weerom op feiten gebaseerde nieuwe werkstuk van de getalenteerde Bennett Miller (Capote, Moneyball) die een indrukwekkende cast wist te verzamelen (Channing Tatum, Mark Ruffalo, Steve Carell, Sienna Miller, Vanessa Redgrave) voor deze ‘shocking true story’ van de Olympische worstelkampioenen en broers Mark (Tatum) en Dave (Ruffalo) Schultz en hun relatie met de excentrieke John du Pont (Carell), erfgenaam van het Du Pont Chemical fortuin, die tot moord leidde.

Maps to the Stars
Voor het eerst in de festivalgeschiedenis dingen drie Canadese regisseurs van drie generaties naar de Gouden Palm, films die trouwens in sommige territoria alle drie verdeeld worden door eOne, het filiaal van Entertainment One, het media-imperium van de Torontonian Darren Throop. Veteraan in het gezelschap is David Cronenberg (71) die in zijn Hollywoodsatire dan ook een sterk Hollywoodse cast dirigeert: Robert Pattinson (ook al de hoofdrolspeler in Cronenbergs vorige film Cosmopolis), Julianne Moore, Mia Wasikowska, John Cusack en Carrie Fisher (als haarzelf). Cronenberg voert in deze verfilming van Westkust chroniqueur Bruce Wagner (Wild Palms) een door familiegeheimen verteerde Hollywooddynastie ten tonele en maakt er ook een spookverhaal van uit onze dolgedraaide celebrity-cultuur.

The Captive
Terwijl we nog altijd wachten op zijn vorige opus Devil’s Knot (net uitgebracht in de States) toont Cannes de nieuwste van Atom Egoyan, wiens ster hopelijk weer aan het rijzen is na enkele teleurstellende filmavonturen. Egoyan (53) debuteerde 30 jaar geleden met Next of Kin, presenteerde 25 jaar geleden voor het eerst een film (Speaking Parts) in Cannes. Exotica werd 20 jaar geleden in competitie vertoond. Captives is zijn achtste deelname in Cannes; het is een drama over hoe de ontvoering van een kind het leven van twee paren blijft beheersen: de ouders omdat de moeder de vader blijft verantwoordelijk stellen voor de verdwijning; twee partners van het politieteam dat jaren later sporen van het verdwenen meisje vindt op het internet.

Mommy
Met zijn vijfde lange speelfilm in nauwelijks zes jaar (waarvan drie in Cannes in première gingen: J’ai tué ma mère, Les amours imaginaires, Laurence Anyways ) zit de nog altijd piepjonge québécois Xavier Dolan (25) eindelijk waar hij wil zijn: in competitie met de grote jongens. Gefolterde moeder-zoon relaties lijken ook hier de boventoon te voeren. Het verhaal speelt in een fictief Canada waar een nieuwe wet verontruste ouders toelaat om hun probleemkinderen aan het ziekenhuiswezen over te laten. Diane ‘Die’ Despress is een pittige weduwe die probeert haar ADHD zoon het hoofd te bieden en daarbij onverwachte hulp krijgt aangeboden van Kyla, een raadselachtige buurvrouw.

Deux jours, une nuit
‘Sandra heeft slechts één weekend om met de hulp van haar man haar collega’s op te zoeken en hen ervan te overtuigen om aan hun premie te verzaken opdat zij haar baan kan behouden.’ Ziedaar de premisse van de nieuwste van Luc en Jean-Pierre Dardenne. Wie de film al gezien heeft moest beloven de lippen stijf op elkaar te houden en op eender welk platform geen enkele mening te ventileren vooraleer de film in Cannes in wereldpremière gaat. Toch al opgevangen dat Marion Cotillard de prijs voor beste actrice verdient en de Dardennes een historische derde Palm.

Jimmy’s Hall
Ken Loach, recordhouder in deelnames aan de competitie, is opnieuw present met een historische film tegen de achtergrond van de Ierse troubles, zoals The Wind that Shakes the Barley waarvoor hij in 2006 de Gouden Palm won. De Dardennes zijn trouwens ook nu weer coproducent. In 1921, aan de vooravond van de Ierse burgeroorlog bouwt Jimmy Gralton een danstent waar jonge mensen zich niet alleen kunnen amuseren maar ook ideeën uitwisselen. Als de populariteit van de danszaal toeneemt groeit ook de socialistische en vrijgevochten reputatie van deze ontmoetingsplek, waarop kerk en politici de handen in elkaar slaan om de danstent te sluiten. Tien jaar later, tijdens het hoogtepunt van de economische depressie keert Jimmy terug naar zijn geboorteplek en drijft de armoede en culturele onderdrukking die hij rond zich ziet hem opnieuw tot activisme.

Mr. Turner
Loach’s grootste Britse rivaal Mike Leigh (Gouden Palm voor Secrets & Lies) maakt net als met Topsy-Turvy in 1999 een atypische kostuumfilm met deze biopic waarin hij het laatste kwarteeuw belicht van de excentrieke Britse schilder J.M.W. Turner (1775-1851), gespeeld door Mike Leigh getrouwe Timothy Spall die als geen ander Londense taxichauffeurs weet te spelen die ’s morgens niet uit hun nest geraken. Leigh heeft het daarbij zowel over de getormenteerde privérelaties van Turner (zoals met zijn meid die hij seksueel exploiteert) als over waartoe hij voor zijn kunst allemaal bereid is (bijvoorbeeld zich laten vastbinden aan de mast van een schip om een sneeuwstorm te kunnen schilderen).

Winter Sleep
De Turkse grootmeester Nuri Bilge Ceylan tekent met Winter Sleep meteen ook de langste competitiefilm (3 uur 16 min.) maar mij hoor je niet klagen. Met het adembenemend mooie en strakke Once Upon a Time in Anatolia won hij in 2011 de Grand Prix van de jury. Indien deze Winter Sleep van hetzelfde niveau is, mag hij nu best de Gouden Palm mee naar huis nemen. Zoals steeds is de regisseur zuinig met plot-details, het enige wat hij kwijt wil: ‘Het gaat over mensen _ het is een drama dat zich afspeelt in centraal Turkije, in Anatolië. ‘ De intrige zo je dit al kunt zeggen in een film van Nuri Bilge Ceylan volgt een gewezen acteur en zijn bitse relatie met zijn vrouw en zuster met wie hij een hotel runt. De film werd gedraaid tijdens twee wintermaanden in de spectaculaire valleien van Cappadocia, het lijkt wel een maanlandschap naar de trailer te oordelen die ons een overweldigend visueel festijn belooft.

Futatsume No Mado (Still the Water)
Geen films uit China, Taiwan, Hongkong of Korea in competitie dit jaar, maar wel de nieuwste van de Japanse Naomi Kawase die in 1997 de jongste winnaar werd van de Caméra d’or voor haar film Suzaku. Ze situeert haar nieuwste film op het subtropische Japanse eiland Amani waar eeuwige tradities heersen. Tijdens een nachtelijk dansfeest onder de volle maan ontdekt de 14-jarige Kaito in de zee een drijvend lijk. Zijn vriendinnetje Kyoko probeert hem deze mysterieuze ontdekking te doen begrijpen. Door het intens ervaren van leven, liefde en dood zetten Kaito en Kyoko ook hun eerste stappen naar volwassenheid.

Leviathan
Alexandr Sokurovs Francofonia Le Louvre Under German Occupation ontbreekt op het appel ( het lijstje van verwachte Cannes inzendingen die het uiteindelijk niet haalden is trouwens eindeloos) maar geen nood, dit wordt ruimschoots gecompenseerd door de nieuwe film van de jonge Russische meester Andrey Zvyagintsev die met zijn eerste drie films (The Return, The Banishment, Elena) een feilloos parcours heeft afgelegd. Leviathan heeft als decor een klein stadje aan de Barentsszee ten noorden van Rusland en Noorwegen, waar de protagonist Kolla als automecanicien aan de kost komt en een vredig bestaan leidt met zijn jonge vrouw en een zoon uit een vorig huwelijk. Tot de plaatselijke corrupte burgemeester hem probeert uit te kopen, en hij alles dreigt te verliezen, niet alleen zijn zaak en grond maar ook de schoonheid die hem sinds zijn geboorte omringt.

Le Meraviglie
Hiermee zijn we aanbeland bij de minder bekende namen die zeker onze nieuwsgierigheid wekken. De Italiaanse cineaste Alice Rohrwacher presenteerde twee jaar geleden op de Quinzaine des réalisateurs het meer dan beloftevolle Corpo celeste. Naast Monica Bellucci speelt ook de Vlaamse acteur Sam Louwyck een van de bijrollen in deze familiekroniek over de 12-jarige Gelsomina die bijen houdt als middel van bestaan en geassisteerd wordt door drie jonge zusjes die haar gehoorzamen en alle taken opvolgen.

Relatos salvajes (Wild Tales)
De Argentijn Damian Szifron heeft twee speelfilms op zijn cv maar is vooral bekend als scenarist en regisseur van Argentijnse detectiveseries. Het peterschap van Pedro Almodovar die deze sketchfilm en komische thriller produceerde doet vermoeden dat dit wel een van de lichtere en grappige inzendingen zou kunnen zijn in een competitie waar als vanouds ernst, zware problemen en gewichtige thema’s domineren.

Timbuktu
De Mauritaanse cineast Abderrahmane Sissako die acht jaar geleden Bamako maakte, is er dit jaar weer met Timbuktu dat ondanks de info van IMDb niks te maken heeft met de gelijknamige novelle van Paul Auster die zich onder de daklozen in New York afspeelt. Sissako neemt ons mee naar de omgeving van Tombouctou dat onder het juk valt van religieuze extremisten. Kidane probeert er in de duinen een rustig en vreedzaam bestaan te leiden, samen met zijn vrouw Satima, zijn dochter Toya en van Issan een 12-jarige herder. Ze worden voorlopig bespaard van de chaos en willekeur in de nabijgelegen stad, maar op een dag slaat het noodlot toe.