Nieuw hier?
Registreer nu
Inloggen
Inloggen

One Shot Cinema in april: The Man From London

04 apr 2012
'Film noir in de vorm van metafysische poëzie,' schreef een jubelende Britse recensent over Béla Tarrs verbazende Simenon verfilming.Gezien de grote belangstelling voor Béla Tarrs meest recente en zelfverklaarde afscheidsfilm The Turin Horse, dachten we dat het zonde zou zijn u zijn vorige opus te onthouden. Want de voorlaatste film van de sombere Hongaarse meester vond ondanks een selectie in de competitie van Cannes in 2007 geen distributeur in ons land. De vier vertoningen in KASKcinema zijn bijgevolg uniek te noemen. En wie één film van Tarr op het grote scherm heeft gezien weet welke hypnotiserende ervaring hem of haar te wachten staat.
Wat The Man From London onderscheidt van het andere werk van Tarr, is dat er een 'populaire' Franse roman aan ten grondslag ligt: L'homme de Londres, een zogeheten roman dur van de Belg Georges Simenon uit 1933. Pour la petite histoire: deze Simenon werd al twee keer eerder verfilmd, in 1943 door de onderschatte vakman Henri Decoin met Fernand Ledoux in de hoofdrol, en in 1946 volgde een obscure Britse versie, Temptation Harbour waarin Lance Comfort de roman naar het naoorlogse Engeland transponeerde. De opnamen van een Béla Tarr film verlopen nooit van een leien dakje, maar The Man From London mag gerust zijn meest getroebleerde productie worden genoemd: het project werd verschillende keren afgeblazen omdat de financiering niet rond geraakte en kort voor de opnamen verhing de Franse coproducent Humbert Balsan zich. De onheilspellende mist ('un brouillard si épais que dans les rues on se cognait les uns contre les autres') en de mistroostige grijsheid uit Simenons roman worden er in deze magistrale filmbewerking van de Hongaarse regisseur zo dik opgelegd dat de naargeestige kille en donkere sfeer in je kleren blijft hangen. The Man From London speelt zich af in een niet nader bepaalde Franse havenstad. Vanuit zijn glazen kooi met uitzicht op het aanmeren van de boot uit Engeland en het perron van de treinen naar Parijs, merkt wisselwachter Maloin (Miroslav Krobot die de overwegend Hongaarse cast aanvoert) op een goede dag twee mannen op die druk in de weer zijn om een geheimzinnige koffer voorbij de douane te smokkelen. Als tijdens een ruzie op de verlaten kaai een van de mannen in de zee tuimelt en verdrinkt, maakt de wisselwachter die de enige is die het incident heeft gezien, zich meester van de buit: een koffer vol pond sterling. Waardoor hij niet alleen de moordenaar maar ook een taaie inspecteur van Scotland Yard op zijn dak krijgt. Door een noodlottige samenloop van omstandigheden gaat een onopvallend burgermannetje onherroepelijk over de schreef en eens hij die stap heeft gezet is er geen weg meer terug. De man die de sensatie wil proeven van een bestaan buiten het saaie leven van elke dag: het is een van de favoriete thema's van Simenon. Waar Tarr natuurlijk zijn eigen obsessies (dood, hebzucht, zonde en straf) en stokpaardjes aan vastklikt. Hij zegt dat hij naar dit verhaal gedreven werd 'omdat het terzelfdertijd het eeuwige en het alledaagse behelst, het kosmische en het realistische, het goddelijke en het menselijke. Het verhaal omvat de totaliteit van de menselijke natuur.' Het paradoxale is dat Béla Tarr trouw blijft aan de geest van Simenon, hij (behalve een toch wel ingrijpend verschillend slotakkoord) de intrige in grote lijnen volgt, maar hij de roman toch ook in radicale filmtermen herschept. De krachttoer bestaat erin dat de regisseur van Damnation en Satantango (twee titels die ook de verdoemde teneur van zijn films typeren) een gewetensdrama dat zich volledig in het hoofd van de protagonist afspeelt, voelbaar maakt zonder naar een verklarende off-screen commentaar te grijpen. Tarr brengt het allemaal over door de overweldigende beeldende kracht van zijn mise-en-scène die eens te meer volledig uit sequentie-opnamen bestaat. Elke gebeurtenis of handeling wordt samengebald in één lang aangehouden shot dat extra spanning krijgt door de tergend langzame beschrijvende camerabewegingen en natuurlijk ook door het virtuoos spel met licht en alle mogelijke gradaties van grijs, zwart en wit in de adembenemende monochrome fotografie van Fred Kelemen. Als film (onder meer) de kunst is van het schilderen met licht, dan is Tarr een van de groten van de moderne cinematografie. Dialogen worden tot de naakte essentie gereduceerd, de vertolkingen (onder andere van Tilda Swinton als de ruziënde vrouw van Maloin) zijn gededramatiseerd en/of nadrukkelijk gestileerd . Vaste medewerker Mihaly Vigs bezwerende score, waarin de misthoorn niet wordt gespaard, is in perfecte harmonie met de zwaarmoedige hiëratische beeldenstoet. Alhoewel de film werd gedraaid op locatie op Corsica (in plaats van Dieppe uit de roman) lijkt alles zich te ontrollen in een gigantisch studiodecor, waarvan Tarr de strakke topologie in een uitermate complexe cameravoering aftast. Zijn plechtstatig rondsluipende ononderbroken cameravoering geeft de personages de illusie dat ze zich vrij bewegen, terwijl ze klemzitten in de ijzeren greep van het noodlot. Patrick Duynslaegher (Artistiek directeur Filmfestival Gent) regisseur: Béla Tarr land: Frankrijk, Hongarije, Duitsland EN gesproken jaar: 2007 speelduur: 139' 'One Shot Cinema' is een programma van FILMFESTIVAL GENT in samenwerking met KASKcinema. Eerste vertoning van The Man From London op woensdag 4 maart, daarna ook nog te zien op woensdag 11, 18 en 25 april telkens om 20u30. Patrick Duynslaegher zal (onder voorbehoud) alle vertoningen inleiden. Praktisch: KASKcinema, Bijlokesite, Godshuizenlaan 4, 9000 Gent, www.kaskcinema.be. Tarieven: 5 euro (standaard) 3 euro (studenten, werklozen, 65+, KASKmedewerkers) KASKcinema filmkaart: 40 euro (8 films + 2 gratis).