One Shot Cinema 20 januari: Breaking the Waves
Von Triers meesterwerk is een prachtige elegie over fysieke passie maar ook over spirituele transcendentie. Het verhaal speelt in de jaren zeventig in een afgelegen, hechte calvinistische gemeenschap aan de woeste noordkust van Schotland. De heldin Bess is een onschuldige jonge vrouw die in de lokale kerk de vloeren schrobt en ondanks de weerstand van de onverdraagzame ouderlingen met een outsider trouwt, een arbeider op een booreiland. De devote Bess, die gelooft dat God rechtstreeks tot haar spreekt, ziet haar huwelijk al gezegend. Wanneer Jan (Skellan Skarsgard) door een ongeval verlamd geraakt, beschouwt ze dit dan ook als een straffe Gods. De ene wending is al noodlottiger dan de andere en Bess verzinkt hoe langer hoe meer in een fantasiewereld waarin zonde, straf en boetedoening tot het extreme worden doorgedacht.
Bess is zowel een vrouw die ten prooi is aan dementie en religieuze schizofrenie, als een martelares die uit liefde tot alle offers bereid is. Die innerlijke tweespalt zit ook vervat in de hypnotiserende vertolking van de Britse actrice Emily Watson. Ze oogt nu eens als een infantiele dan weer als een goddelijke verschijning.
Stilistisch gooit Von Trier het roer om in 'Breaking the Waves'. In zijn vorige films maakte hij optimaal gebruik van een rusteloze cameravoering, expressionistische lichteffecten, overdruk-procédés. Zijn films waren zowel formeel briljant als ijskoud. In 'Breaking the Waves' maakt hij triestheid hartverscheurend en opteert hij voor een semi-klassieke stijl. Vooral dat laatste moet met een korreltje zout genomen worden. Zo is zijn Cinemascope-film toch voor negentig procent gedraaid met een trillende handcamera, wat een constant volgehouden instabiliteit oplevert. Het verhaal is ook netjes onderverdeeld in hoofdstukken die met elkaar verbonden worden door een montage van strenge natuurbeelden, waarvan de onbarmhartigheid scherp contrasteert met de weemoedige popsongs uit de jaren zeventig (van Bowie tot Leonard Cohen).
Je kan de paradoxale calvarie van Bess hoogdravend, pretentieus en zelfs krankzinnig noemen maar haar lijdensweg wordt toe gebouwd naar een miraculeuze climax waarbij ook de toeschouwer zich in de wolken waant. Niemand die gedacht had dat Von Trier in het voetspoor zou treden van de beroemdste van alle Deense regisseurs, Carl T.Dreyer.