Netflix en 'Loveless' kapen 70ste editie Cannes

Halverwege de 70ste editie blijft Netflix de gemoederen op de Croisette beroeren en hebben verdelers, sales agenten, toeschouwers en journalisten het over een revolutie in de filmwereld. Businessmodellen gaan op de schop en het kijkgedrag van het filmpubliek wordt wel heel onvoorspelbaar. Gaan we voor abonnementen of voor tickets? Dat is de hamvraag die nu boven de filmwereld hangt en gokken op het juiste antwoord durft niemand.

Oorlog op de Croisette

Zoals wellicht bekend begon de Netflix-herrie met de selectie van ‘Okja’ en ‘The Meyerowitz Stories’ in de competitie. Met oproer onder de Franse verdelers als gevolg want deze door Netflix gefinancierde films komen niet eens in de bioscoop. Kan niet, mag niet werd er geroepen en Cannes haalde bakzeil. Vanaf volgend jaar mogen er alleen films die in de zalen uitkomen meedingen naar de Gouden Palm.

Juryvoorzitter Pedro Almodovar deed er nog een schepje bovenop door te verklaren dat de nu geselecteerde Netflix-films evenmin in aanmerking kwamen voor het palmares. Waarop jurylid Will Smith zich van die uitspraak distantieerde. Buiten competitie dan maar? Netflix-baas Ted Sarandos heeft daar weinig zin in en zal wellicht andere oorden, waar zijn films wel welkom zijn, opzoeken. Frankrijk moet zijn regels waar onder meer wordt gesteld dat er drie jaar moet verstrijken tussen bioscooprelease en streaming maar aanpassen.

Voorlopig blijft iedereen rotsvast op zijn standpunt staan en gaat Netflix door met massaal geld te pompen in films waarmee het zijn abonnementenbestand de hoogte probeert in te jagen. Regisseurs en producenten, o.a. Brad Pitt, worden gelokt door hen absolute artistieke vrijheid te beloven. Voeg bij het agressieve Netflix de iets coulantere Amazon en je beseft dat velen sidderen omdat de filmproducenten de centen naar tv-giganten zien verdwijnen. Of er een soort cross-overmodel uit de bus zal komen, wijst de toekomst uit. Tv-series zijn nu al de nieuwe films.

Over varkentjes en huilende kinderen

En dat Petro Almodovar voor zijn beurt sprak, blijkt na de vertoning van ‘Okja’ en van ‘The Meyerowitz Stories’. Dat ze op het palmares zullen belanden, zou ons verbazen want toch niet goed genoeg. Okja is de naam van het speeltje van een Koreaans meisje. Hoewel, de kruising tussen een nijlpaard en varkentje kan je wellicht moeilijk een speeltje noemen. Okja is speciaal geteeld en moet de vleesindustrie nieuw leven inblazen. Regisseur Bong Joon Ho ('The Host') kapt verwoed op de grote industriële conglomeraten en wijst op de noodzaak tot verandering om klimaat en wereld te redden. Zijn verhaal schiet alle kanten uit en is af en toe wel spectaculair. ‘Okja’ heeft echter de knippende hand van een producent nodig maar dat is dan tegen de lijn van de productiepolitiek in. Vrijheid, blijheid dan maar? En waar komt zo’n mastodontfilm beter tot zijn recht dan in de bioscoopzaal? Daar maakt men zich bij Netflix geen zorgen over; de kinderen zullen zich aan het kleine scherm vergapen.

Bij ‘The Meyerowitz Stories’ moet het acteurskwartet Adam Sandler, Ben Stiller, Dustin Hoffman en Emma Thompson nieuwe subscribers lokken. Zij spelen de hoofdrollen in een verhaal over een oude vader die op het punt staat te overlijden zodat er onder de kinderen ijlings wat regelingen moeten worden getroffen. Het is geen onaardig spel over menselijke verhoudingen maar regisseur Noah Baumbach is nog niet de verwachte nieuwe Woody Allen.

Hoog tijd dan maar voor de beste competitiefilm tot nog toe. De eer gaat met vlag en wimpel naar ‘Loveless’ van de Russische cineast Andrey Zvyagintsev waarin een koppel bij een vechtscheiding zodanig ruzie maakt dat ze niet eens zien dat hun tienjarige zoon er plots niet meer is. Dan is het alle hens aan dek om hem terug te vinden. De politie kan hen daarbij niet helpen en daarom wordt er een beroep gedaan op en vrijwilligersorganisatie. Beide ouders trekken in bij hun respectieve nieuwe partners… Zvyangintsev maakte hier een paar jaar geleden een geweldige indruk met zijn ‘Leviathan’ en zijn nieuwe film is voorlopig de enige die boven de drie op vijf punten uitstijgt in het kritiekenrooster van het vakblad Screen International. Zegt, tussen haakjes, ook iets van het competitieniveau tot dusver.

Waar de Russische regisseur soms spectaculair uithaalde in ‘Leviathan’ gaat hij in zijn jongste film veel intiemer tewerk. De wijze waarop hij huwelijksrelaties fileert, snijdt echter ongemeen diep. En het beeld van de onder een trap wenende jongen die zijn ouders hoort ruziemaken op zijn kap behoort tot de meest schrijnende beelden van deze 70ste editie van Cannes.

Terugkerende auteurs

Regisseur Zvyangintsev is bovendien een van de enige regisseurs die zijn vroeger niveau haalt. Bepaalde regisseurs zoals Ruben Östlund en Kornel Mundruckzo schitterden in de Un Certain Regard sectie met respectief ‘Tourist’ en ‘White God’ en kregen nu een upgrade naar de competitie met ‘The Square’ en ‘Jupiter's Moon’.

Ruben Östlund maakt een bijtende satire op de kunstwereld en zijn geplogenheden en ontpopt zich opnieuw tot een genadeloos observator van kleinmenselijk gedrag dat hij in een grotere maatschappelijke context plaatst. Het vierkant, de kunstinstallatie waarrond alles draait, is een plaats waar iedereen gelijk is en in vrede samenkomt. Als marketinglui die plaats aan het grote publiek verkopen loopt alles grondig fout. Maar ook de museumdirecteur gaat menselijk gezien niet helemaal vrijuit. Er komt maar geen einde aan de meer dan twee uur durende film. Een euvel waaraan veel competitiefilms in Cannes lijden. Dat zeg ik niet, wel Thierry Frémaux, algemeen- en artistiek directeur van het festival in zijn boek ‘Sélection Officielle’. Verplicht leesvoer voor Cannes-liefhebbers!

Te lang zouden we ‘Jupiter’s Moon’ van de Hongaar Kornel Mundruckzo niet omschrijven maar wel van het goede teveel. Het hoofdpersonage is een vluchteling uit Syrië en hij wordt op zijn tocht neergeschoten. Hij verrijst en heeft de gave van de levitatie. In de handen van een gewetenloze geneesheer wordt hij als een soort act gebruikt. Mundruckzo neemt de Hongaarse en andere actualiteit op de korrel en de speciale effecten zijn grandioos en indrukwekkend maar er komt maar geen einde aan. Minder levitatie zou de film meer van de grond doen komen.

Michael Haneke is met zijn ‘Happy End’ eveneens minder op dreef dan in zijn voorgaande films, denk ‘Amour’. Op zijn eigen onnavolgbare manier observeert hij het uiteenvallen van ene bourgeoisfamilie in het Franse Calais. Tot grote teleurstelling van de moeder weigert de zoon de bouwfirma over te nemen nadat hij verantwoordelijk wordt gesteld voor een ongeval. Een paar familieleden hebben nogal destructieve neigingen en dat wordt door een dochter nogal kritisch en met grote ogen bekeken.

‘Happy End’ is een film waarbij je de plot zelf moet samenstellen en waar je alle eindjes zelf aan elkaar moet knopen. Met als gevolg grote voor- en even grote tegenstanders. En dat deze film Haneke’s antwoord of statement zou zijn op de vluchtelingencrisis lijkt toch maar marketingtaal te zijn geweest. Of hebben we, zoals velen, iets gemist?

Onvolmaaktheid

Aan films over de vluchtelingenproblematiek ontbreekt het tot dusver niet maar ook de rol van kinderen in een huwelijksrelatie komt meer dan eens aan bod. Vooral als je van de competitie naar de sectie Un Certain Regard overstapt. Films over grote figuren of thema’s uit het verleden trekken evenzeer de aandacht. In ‘Le Redoutable’ schetst Michel Hazanavicius ('The Artist') de relatie die Jean-Luc Godard had met zijn muze Anna Wiazemsky had toen ze samen ‘La Chinoise’ draaiden. Het levert een knappe inkijk op in het leven van een man die een revolutionair was in de filmwereld. Zijn bijdrage aan de filmtaal kan moeilijk worden onderschat. Nog uit het verleden dateert de Act Up beweging die het in de jaren tachtig op een uitdagende manier opnam voor aidspatiënten. ‘120 Battements par minute’ van Robin Campillo ('Eastern Boys') herinnert aan de strijd die deze beweging voerde en de regisseur verrijkt zijn film met een persoonlijke liefdesrelatie tussen Act Up leden. Een sleeper voor het palmares?

Benieuwd ook waar ‘The Killing of the Sacred Deer’ van de Griek Yorgos Lanthimos zal eindigen. Zijn werk is minstens even goed, zo niet beter, dan zijn voorgaande bekroonde ‘The Lobster’. Voor zijn jongste film greep hij terug naar Eurep ides en Agamemnon die zijn dochter Ipheginia moet offeren nadat hij een heilig hert had gedood. De hedendaagse Agamemnon is een hartspecialist die door een kleine fout de dood van een patiënt veroorzaakt. De zoon van het slachtoffer eist dat de dokter een van zijn kinderen doodt, zo niet zal zijn hele gezin sterven. Wat doet de vader en wie offert hij op? Stilistisch behoort ‘The Killing’ tot het beste wat in Cannes werd vertoond. Het huiveringwekkend en soms grensverleggend thriller- en horrorverhaal houdt de kijker in de greep en mede dankzij het knappe spel van Colin Farrell en Nicole Kidman blijf je aan het scherm gekluisterd. Toch blijft er nadien wat leegte hangen na dit post Kubrick-achtige spektakelstuk over schuld en boete.

Met dergelijke films is de miskleun ‘Les Fantômes d’ Ismael’ van Arnaud Desplechin ('Trois souvenirs de ma jeunesse') waarmee Cannes opende, voorgoed van het netvlies verdwenen. Toch slagen bepaalde filmcritici er in om op een originele lof toe te zwaaien aan een filmsof. De beste tot nog toe: de genialiteit van de film ligt in zijn onvolmaaktheid. Je bent bij deze gewaarschuwd.