Jayro Bustamante aan het woord over 'Ixcanul'

Een film uit Guatemala, gesproken in de taal van de Maya's. Zelfs voor de jongste Berlinale was het een rariteit. Wie de film in een exotisch wereldcinema hoekje wilde duwen, was er aan voor de moeite, want al snel bleek 'Ixcanul' één van de weinige echte revelaties in de competitie te zijn. Jayro Bustamente schetst het portret van Maria, een 17-jarig meisje dat met haar ouders op een koffieplantage woont aan de voet van de actieve vulkaan Ixcanul en er koffiebonen plukt onder toezicht van de Spaans sprekende ploegbaas Ignacio. Maria is voorbestemd om met Ignacio te trouwen, terwijl zij hunkert naar een wereld "aan de andere kant van de vulkaan". El Pepe, een jonge plukker die naar de Verenigde Staten wil vluchten, lijkt haar de beste weg om haar doel te bereiken. Als Maria en El Pepe op een avond afspreken, krijgt hun plan een onverwachte afloop. 'Ixcanul Volcano' begint met een quasi documentaire beschrijving van een exotisch land waarin de rituelen van een eeuwenoude cultuur van moeder op dochter worden overgedragen. De regisseur groeide zelf op in deze regio en keerde er terug om deze film te maken, gebaseerd op verhalen die de inheemse bevolking hem vertelde en het van nabij bestuderen van de hedendaagse levenswijze van de Maya's. Het resultaat is een film die ons onderdompelt in de gebruiken en geloofsovertuiging van een tot verdwijnen gedoemde beschaving. Gaandeweg verwerft de film ook een magisch realistische dimensie en wordt dit verhaal over uitbuiting, bewustwording en rebellie ook een stevige sociale thriller waarin de klassenverschillen veel te maken hebben met wie Spaans spreekt en wie Kaqchikel spreekt, de taal van de Maya's. Als Maria met haar ouders naar een ziekenhuis in de stad trekt, voel je hoe ze plompverloren zijn in deze "moderne wereld" waarvan ze de taal niet spreken en de gebruiken niet begrijpen.