75ste filmfestival van Cannes wordt één grote smaakmaker

Maar eerst Oekraïne en Cannes. Je zal maar een film draaien en hem Z als titel geven. En dan valt Rusland Oekraïne binnen en krijgt de letter Z wel een macabere propagandistische betekenis. Of Z-regisseur Michel Hazanavicius geen andere titel kan bedenken, vraagt de Oekraïense filmacademie. Dat kan, zegt de regisseur, maar de film is toch zo goed als afgewerkt. Slotsom: de Z blijft in de pellicule gebrand maar de titel wordt COUPEZ !, de term die een regisseur gebruikt om een opname te beëindigen. De internationale filmtitel was trouwens al Final Cut. Marketinggewijs blijft het probleem beperkt tot Frankrijk.

Zombie

Met zijn keuze om de 75ste Cannes editie met COUPEZ ! te openen, zet afgevaardigde bestuurder en artistiek-directeur Thierry Frémaux hoog in. Het gaat immers om een zombiefilm waarin emmers bloed van het scherm spat. Daartegenover staat dat het ook een komedie is en dat de kijker ziet hoe het er achter de schermen aan toe gaat en hoe al dat bloed op de personages terechtkomt. Komedie en film in film wat kan een mens zich beter wensen. Bovendien is het een film van Michel Hazanavicius die sedert de inderdaad mooie The Artist geen filmsteek meer kan laten vallen. Toen bleek al dat de Franse regisseur films draait op de wijze van illustere voorgangers. Zo is COUPEZ ! eveneens een remake van de Japanse cultfilm One Cut of the Dead van Shinichiro Ueda waarin een echte zombie op de set verschijnt terwijl een groep jongeren op een nogal amateuristische wijze een zombiefilm aan het draaien is. Die film werd overigens door Film Fest Gent in 2019 vertoond in de reeks One Shot Cinema.

Vragen

Het lijkt weinig waarschijnlijk dat COUPEZ ! de cultstatus van het origineel zal benaderen. Een nieuwe visie op het zombiegenre biedt de film niet, de humor is meer dan eens grotesk, maatschappelijke subtekst, tenzij een paar loze kreten tegen het kapitalisme, is er nauwelijks en de ode aan het filmmaken verdrinkt in het nepbloed. Een likje familiaal sentiment moet op het einde de meer tedere zielen beroeren. Maar dat de Franse filmwereld zich met deze film op de borst zal kloppen, staat vast. Velen stellen zich echter vragen bij de keuze om met deze film de feestelijkheden te openen.

Boycot

Het kan van nu tot en met 28 mei alleen maar beter gaan. De Russische cineast Kirill Serebrennikov opent de competitie met zijn Tsjaikovski’s Wife waarin hij de tumultueuze relatie beschrijft tussen de beroemde componist Peter Tsjaikovski en zijn vrouw Antonina Miliukova. Mocht u met de ogen knipperen bij het lezen dat er een Russische cineast in de Cannescompetitie zit, weet dan dat Serebrennikov recent Rusland ontvluchtte nadat hij er de jongste jaren een uitreisverbod kreeg wegens zogenaamde verduistering van subsidies. Daardoor kon hij een paar keer niet naar Cannes komen om er onder meer zijn Petrov’s Flu voor te stellen. Voor hem wordt de rode loper van Berlijn tot Cannes uitgerold. Alle officiële Russische delegaties werden naar aanleiding van de Russische invasie uit Cannes geweerd en zelfs de journalisten die voor regeringsgezinde kranten en tijdschriften werken, kregen geen persaccreditatie. In principe neemt Cannes geen politieke standpunten in en wordt er een onderscheid gemaakt tussen het artistieke en het politiek-maatschappelijke gebeuren, maar nu was Cannes zowat het eerste festival dat een Russische boycot aankondigde na de invasie in Oekraïne.

Herinneren

In de loop van het festival zullen zeker drie films ons aan Oekraïne herinneren. In de nevensectie Un Certain Regard, gewijd aan nieuw aanstormend filmtalent, staat Butterfly Vision van Maxim Nakonetsji geprogrammeerd. De film speelt zich af in de Donbas en is een aanklacht tegen de daar welig tierende corruptie. De tweede filmtitel Mariupolis 2 maakt het onderwerp meteen duidelijk. In 2014 en 2015 draaide de Litouwse cineast Mantas Kvedaravicius een documentaire over de strijd in de Donbasregio van de pro-Russische separatisten tegen het Oekraïense leger. De mensen die hij toen ontmoet had, wilde hij begin april terugzien in Marioepol, maar hij werd door de Russen gevangengenomen en vermoord. Zijn verloofde, Hanna Bilobrova, kon het al gedraaide materiaal veiligstellen. Het werd gemonteerd en gunt ons een blik over de manier waarop mensen in de havenstad omgaan met leven en dood. De film wordt tragisch en tegelijk hoopvol genoemd. Van de Oekraïense cineast Sergei Loznitsa vertoonde Film Fest Gent naast Maïdan al enkele beklijvende documentaires. En hij was er al jurylid. In Cannes krijgen we zijn The Natural History of Destruction te zien. Een bezinning over de impact van de alles vernietigende en soms omstreden geallieerde bombardementen op bepaalde Duitse steden op het einde van de Tweede Wereldoorlog. Merkwaardig genoeg wees de Oekraïense filmacademie Loznitsa de deur omdat hij tegen een verbanning was van Russische regisseurs op filmfestivals.

Wereldpremière

In dit voor de Vlaamse filmwereld historisch festival stellen Felix van Groeningen en Charlotte Vandermeersch deze woensdagavond hun Le otto montagne (De acht bergen) in wereldpremière voor. Beide regisseurs noemen het een warm, menselijk en episch verhaal. Lukas Dhont komt met zijn Close pas op 26 mei aan de beurt. Dan is Tori and Lokita van de gebroeders Dardenne al achter de rug. Rebel van Adil El Arbi en Bilal Fallah komt, zoals bekend, niet in aanmerking voor een Gouden Palm maar krijgt een Midnight Screening. Tussendoor nog signaleren dat Maarten Schmidt, de oprichter van de Brusselse productiemaatschappij Storyhouse geselecteerd werd voor het platform Producers on the Move dat jaarlijks 20 getalenteerde Europese producenten de kans biedt om in Cannes een vijfdaags workshops programma te volgen waarbij ze onder meer in contact komen met potentiële coproductiepartners en financiers. Maarten Schmidt produceerde recent enkele titels uit de Ket & Doc reeks.

Bijdrage

Hoe de Vlaamse films ontvangen zullen worden is koffiedik kijken. Zeker is dat ze bijdragen tot de vernieuwing van de Cannes competitie. Die bestaat zoals gebruikelijk uit een mix van gevestigde waarden en van nieuwkomers die in veel gevallen een overstap maken vanuit de parallelle sectie La Quinzaine des Réalisateurs en van Un Certain Regard. Zo stelde Felix van Groeningen eerder zijn De Helaasheid der dingen voor in de Quinzaine en Lukas Dhont verblufte met zijn Girl de Certain Regard.

Overwicht

Bij de voorstelling van de competitiefilms waren kritische stemmen te horen over de verhouding tussen aankomend en gevestigd talent. Dat laatste behoudt zoals gewoonlijk het overwicht. Dat merk je onder meer aan de selectie van vier eerdere Gouden Palm winnaars: Jean-Pierre en Luc Dardenne met negen selecties en twee Gouden Palmen voor Rosetta en L’enfant. Ruben Östlund, Gouden Palm voor The Square, stelt nu de satire Triangle of Sadness voor. Christian Mungiu komt nu met R.M.N. en won eerder met het abortusdrama Vier maanden, drie weken, twee dagen een Gouden Palm. De Japanner Kore-eda Hirokazu, Gouden Palm voor Shoplifters, komt naar de Azurenkust terug met Broker, een film over de problemen rondom een vondelingenluik in Zuid-Korea. Opnieuw een film over het gezin?

Vertrouwde namen

Voor cinefielen en andere Cannesgangers zijn er nog een pak vertrouwde namen. De Poolse veteraan Jerzy Skolimowski dingt naar een Gouden Palm met EO waarin een ezel het hoofdpersonage is. Voor haar Amour et acharnement won Claire Denis de prijs voor de beste regie op de jongste Berlinale en ze is nu al in Cannes met de zich in Nicaragua afspelende Stars at Noon. James Gray is een vaste Cannes-waarde en daarom zit zijn Armageddon Time in de competitie. Kelly Reichardt trekt van festival naar festival en landt met Showing Up dit keer aan de Azurenkust. Arnaud Desplechin is een lieveling van Thierry Frémaux en die vergaf het zich nooit dat Desplechin een keertje noodgedwongen uitweek naar de Quinzaine. Hij mag opnieuw de rode loper op met Marion Cotillard aan zijn zijde. Frère et soeur is de titel van zijn jongste film.

Trouw

Onder al die Cannesgetrouwen gaat de meeste aandacht uit naar David Cronenberg die Crimes of the Future voorstelt, een project dat al van 2003 dateert maar nooit werd gerealiseerd. Tot nu dus. Aan iedereen die het horen wil, vertelt Cronenberg dat er volk uit de voorstelling zal weglopen. Viggo Mortenson, Léa Seydoux en Kristen Stewart vertolken de hoofdrollen in de futuristische film vol body horror, een handelsmerk van Cronenberg. Dat Cannes zichzelf herhaalt met dergelijke keuzes mag je niet zeggen. Het is een vorm van trouw zijn aan... Films uit Iran, Egypte, Costa Rica en... Vlaanderen bewijzen dat Cannes ook nieuwe horizonten verkent.

Onevenwicht

Staat de mix tussen oud en nieuw talent onder druk, dan is dat nog meer het geval bij de (on)evenwicht tussen mannelijke en vrouwelijke regisseurs. Aanvankelijk waren er slechts drie competitiefilms gedraaid door vrouwen maar daar komt onze Charlotte Vandermeersch nu bij en ook Léonor Serraille kreeg nog in extremis een plaatsje in de uit 22 titels bestaande competitie. Van de 65 films tellende “officiële selectie” die bestaat uit onder meer competitie, buiten competitie, Un Certain Regard, Midnight en Special Screenings, zijn er 15 gedraaid door vrouwen. Bijna een kwart dus.

Extra glans

Van twee buiten competitie vertoonde films, Elvis van Baz Luhrmann en Top Gun: Maverick van Joseph Kosinski wordt verwacht dat ze de 75ste Cannes editie extra glans zullen geven. Voor het vervolg van de uit 1986 daterende Top Gun komt Tom Cruise speciaal uit de States en er wacht hem een speciale hulde voor “een carrière waarin hij nooit teleurstelde”. De release van Top Gun: Maverick was oorspronkelijk voorzien voor 2019. Corona gooide roet in de motor. Maar voortgaande op de eerste Amerikaanse kritieken, sputteren de vliegtuigmotoren niet langer.

Elvis wordt op 24 mei voorgesteld en op die dag wordt met veel vertoon het 75 jaar bestaan van Cannes herdacht. Met Moulin Rouge bewees Baz Luhrmann hoe je in een film met muziek kan en moet omgaan en dus zijn de verwachtingen hoog gespannen. Elvisvertolker Austin Butler en Tom Hanks als kolonel Tom Parker komen het geheel de nodige luister bijzetten. Vraag is: has Elvis left the building?

Afscheid

De viering van 75 jaar Cannes valt samen met het afscheid van een paar legendarische figuren. Zowel Jerôme Paillard, de bezieler van de filmmarkt, als festivalpresident Pierre Lescure leggen hun functie neer. Met Iris Knobloch komt vanaf 1 juli voor het eerst een vrouw aan het hoofd van Cannes. Welke invloed zij zal kunnen uitoefenen valt nog af te wachten. Zij wil in ieder geval het Netflixprobleem oplossen. De streamingsgigant houdt zich dit jaar afzijdig van Cannes. In het festivalreglement staat immers dat een competitiefilm een verplichte bioscooprelease moet hebben. Pierre Lescure wilde het pad effenen voor zijn opvolgster en stelde voor om dat artikel te schrappen. De vertegenwoordigers van de Franse bioscopen in de raad van bestuur stemden tegen. Er wacht Iris Knobloch heel veel masseerwerk om de bioscoopuitbaters ervan te overtuigen dat het kijkgedrag definitief veranderd is.

Digitale trein

Men kan Cannes nogmaals niet verwijten dat het technisch gezien altijd een voorloper is geweest. Dit jaar probeert men toch op de digitale trein en de daarbij horende sociale media te springen. Het sociale mediaplatform Brut sponsort het festival en wil zowel de jongeren warm maken voor het filmmedium als Cannes de wereld rond nog bekender maken. Daarvoor komen wereldwijd een twintigtal journalisten naar de Croisette om er live verslag uit te brengen. Op Fortnite komt er een spel waarbij de speler in de huid van een acteur/actrice, regisseur, producer... kan kruipen en virtueel interviews kan afnemen of de rode loper opgaan. Er zullen NFT’s (Non Fungible Token), een niet inwisselbaar, onvervangbaar digitaal eigendomscertificaat gelinkt aan de filmwereld, worden verkocht ten voordele van een vereniging die vrouwelijke filmmakers steunt.

TikTok

TikTok zal van zijn kant de openingsceremonie live uitzenden voor zijn 18 miljoen gebruikers in Cannes. Van TikTok wordt verwacht dat het een nieuwe kijk op het festivalgebeuren zal brengen en daarom zullen influencers zoals de Nederlandse NikkieTutorials en andere VS-collega's worden overgevlogen voor live verslaggeving vanop de rode loper. Allemaal in de hoop dat jongeren beneden de 35 opnieuw de weg vinden naar de bioscoop. Dat publiek maakt nog amper 27 procent uit van het aantal bioscoopbezoekers. Op het einde van de vorige eeuw was dat nog de helft. Merkwaardig detail: de influencers mogen niet binnen in de vertoningen. Ze mogen wel naar de Elvis-avond want die komt ook op... TikTok.

www.festival-cannes.com