Xala

XALA is een parabelfilm waarin de dekolonisatie en de machtsoverdracht van de blanken aan de zwarten wordt voorgesteld als een machtsoverdracht van de ene bourgeoisie naar de andere maar alleen verschillend in huidskleur. In dit opzicht wordt de onafhankelijkheid van de Afrikaanse landen als een verraad voorgesteld. Verraad dat zijn voedingsbodem ziet in de korruptie. Het is niet toevallig dat het met betrekking tot deze tematiek de censuur het hardst heeft gereageerd. Voor Sembene Ousmane is de ontvoogding van Afrika een schijnontvoogding en zijn de huidige bewindslieden - alhoewel zwart van huis - gewoon marionetten van ekonomische en politieke machten in Europa.'

Sembene Ousmane, die zich heeft opgewerkt tot Afrika's enige internationaal befaamde kineast, heeft een lange weg achter de rug: van arbeider en dokwerker in Marseilles, heeft hij zich langzaam maar zeker opgewerkt tot romancier. Het is pas in de jaren zestig dat hij het groter publiek heeft willen bereiken; vandan af is hij beginnen filmen. Hier in Europa zijn zijn films maar heel zeldzaam getoond geworden; "Mandabi" kreeg een kans op de BRT, maar zijn tweede film "Emitai" is tot nu toe praktisch nergens vertoond. XALA is zijn derde film en feitelijk zijn grote doorbraak. Het is het verhaal van een welstellende vijftiger, El Hadji, die ter gelegenheid van zijn derde huwelijk een groots opgezette receptie organiseert in de rijke ex-Europeaanse tuinen van Dakar. Al de glans wijst trouwens op de vroegere aanwezigheid van de Europeanen: de smokings, de limousines, de zakenlui, de champagne…. Op het moment echter dat El Hadji in bed moet om zijn piepjong bruidje te ontmaagden, blijkt hij plots impotent te zijn geworden. Wat natuurlijk als een onfatsoenlijk en oneerbaar incident overkomt bij de nieuwe zwarte bourgeoisie. Op het einde van de film zien we dat de impotentie (de xala) feitelijk een wraakneming is van een tovenaar. Deze impotentie gaat trouwens gepaard met een hele reeks andere onheilspellende evenementen die op de teloorgang van El Hadji wijzen: hij krijgt meer en meer last met zijn twee eerste vrouwen en vier kinderen, zijn exportbedrijfje maakt slechte tijden mee, zijn Mercedes wordt in beslag genomen, en tenslotte, hij verliest zijn mandaat in de Kamer van Koophandel wat hem ook nog een onherroepelijk diskrediet van de bank als gevolg staat. Ten einde raad gaat El Hadji zelf bij de tovenaar van wie hij al die tegenspoed op de hals heeft gehaald. Als enigste remedie schrijft deze hem de uiterste vernedering voor door de mensen die hij destijds heeft uitgebuit. Als laatste beeld van de film zien we het naakte lichaam van El Hadji, vol spuwsel en kots van de minst bedeelden, de kreupelen en de bedelaars van Dakar... ander niet onbelangrijk aspekt in deze film is de konditie van vrouw. Via een portretering van de drie echtgenoten tekent Ousmane een precies beeld van de gevangenschap van de vrouw: gevangen als zij is door de maatschappij én door haar man. En dit in naam van de religie en de moraal.

Deze harde film is een schitterende uiteenzetting over het wezen van de revolte tegen het neokolonialisme: het is namelijk dezelfde revolte van alle onderdrukte volkeren ter wereld, een revolte tegen de uitbuiting die in stand gehouden wordt door de korruptie en het egoïsme van de machtshebbers. (vrij naar "Le Monde")