The Ballad of Narayama (Narayama bushi-ko)

SHOHEI IMAMURA
Shohei Imamura behoort niet meer tot de jongste generatie van de Japanse filmmakers. Het is maar zeer recentelijk dat zijn werk bekend geraakte bij het Westerse publiek. Hij werd geboren in 1926 en zijn eerste films dateren uit de jaren vijftig. In de jaren zestig maakte hij een aantal belangrijke films die wegens hun gebrekkige verdeling cult-films werden: "VARKENS EN PANTSERKRUISERS" en "DE INSEKTENVROUW". In 1981 deed zijn "EIJANAIKA" veel stof opwaaien.

De Ballade van Narayama
Met DE BALLADE VAN NARAYAMA won Shohei Imamura op het jongste filmfestival van Cannes de Gouden Palm en deze konsekratie is meteen goed om deze Japanse kineast een beetje uit de vergetelheid te brengen. Een verdiende bekroning in dat opzicht, maar ook als film: DE BALLADE VAN NARAYAMA is niet alleen een zeer mooie film maar ook een zeer belangrijke film die ons nieuwe facetten van het klassieke Japan reveleert.

Het verhaal speelt zich af op het einde van de vorige eeuw en sluit aan op de legenden van Narayama: dit zijn de bergen in het Noorden van Japan, Tohoku. Over die legenden is er overigens reeds een film gemaakt door Keisuke Kinoshita en ook toen was de literaire bron Shichiro Fukazawa. Bij lmamura is het hoofdpersonage van de film de negenenzestigjarige Orin. Zij is nog zeer kwik, heeft in tegenstelling tot de andere vrouwen van haar leeftijd nog al haar tanden, en werkt nog alle dagen op de akkertjes die stijl tegen de bergwand geflankeerd liggen. Zij weet dat ze de komende winter bij haar zeventigste zal moeten opstappen. Naar de bergen van Narayama. Volgens de wet (van de overleving) in dit armzalig dorpje moet iedereen die de leeftijd van zeventig bereikt plaats ruimen. In weerwil van haar nog perfekte gezondheid aanvaardt Orin deze gruwelijke wet.

Imamura beschrijft "de zeden en de gewoontes" van dit dorp tot in de kleinste details. Een van de grootste misdaden is voedsel stelen en de dief wordt samen met familieleden levend begraven. Maar ook in zijn tekening van deze armzalige boeregemeenschap laat lmamura geen details aan de toeschouwer ontsnappen. En dat daarbij de sexuele frustraties op het voorplan komen, is voor Imamura een uitstekende gelegenheid om "het dierlijke" in de mens nog eens extra te onderstrepen. Het realisme van deze beelden verraden wel dat Imamura ooit nog dokumentaire films gemaakt heeft. Het belangrijkste - en mooiste - deel van de film is het slot, wanneer voor Orion de dag van haar vertrek aangebroken is. Volgens de wet moet ze voor de eerste sneeuwval opstappen, zonder dat iemand van het dorp daar iets van merkt. Voor het krieken van de dag vertrekt ze met haar oudste zoon die haar tot het einde zal begeleiden en dragen voor de lange en moeilijke tocht naar de toppen van de Narayamaberg. Eenmaal boven, wanneer de eerste sneeuwvlokken aan het dwarrelen zijn neemt Orin zwijgzaam afscheid van het leven en neemt plaats tussen de geraamten van haar voorouders, om op haar beurt haar dood af te wachten.

Imamura maakte van deze film helemaal geen antropologische film, wel integendeel: zijn film is een echte ballade zoals de titel terecht zegt en in de fotografie van de overweldigende en soms zelfs adembenemende berglandschappen zit veel poëzie. Over de gruwel en de wreedheid van zijn onderwerp relativeert hij als volgt: "Is de huidige samenleving, met al haar sociaal dienstbetoon, beter wanneer men u op een bepaalde leeftijd in een bejaardentehuis stopt?" En aldus is DE BALLADE VAN NARAYAMA ook een kommentaar op de moderne tijd.