Schmutz

Joseph Schmutz is nachtwaker in een ver­laten papierfabriek. Een job waarvan hij zich met plichtsbesef kwijt. Immers: 'Dasein ist Pflicht', plicht is voor dit middelmatig ventje het enige waar het in het leven op aankomt. Familie heeft hij niet, collega's houden het met al zijn pietluttigheden nooit lang vol. Een echte misantroop dus. De omgeving werkt he­lemaal niet mee, erger nog, ze werkt tegen.
De zogenaamde brutaliteiten van elke dag, het gebrek aan discipline en respekt, de bureaucratie , de vernielzucht, de alge­mene onverschilligheid rondom hem vormen een voortdurende en alsmaar grotere bedreiging voor zijn plicht, zijn leven. Zo rest hem tenslotte een enkele uitweg: het geweld. Hoe gemener de bru­taliteiten worden, hoe noodzakelijker zijn ingreep. Hij verheft zich tot een nietsont­ziende held.
In Schmutz is de geest van Franz Kafka en Peter Handke alomtegenwoordig. Meer nog, het is een hommage zonder enige camouflage. Joseph Schmutz had evengoed Joseph K. kunnen heten, Schmutz bete­kent immers toch maar gewoon «vuil». De rol van J. Schmutz wordt voortreffelijk vertolkt door Fritz Schediwy, een moderne versie van Peter Lorre, naar buiten toe gedwee, maar van binnen meedogenloos. Volmaakte en doordachte camerabewe­gingen in een ruimte die tot het uiterste filmisch benut en ingericht werd, maken van Schmutz een artistiek hoogstaand, af­gewerkt produkt.
In deze produktie komen fotografen en kunstschilders bijzonder aan hun trekken. De pellicule van deze film projecteert stuk voor stuk beelden waarmee zonder moeite een must van een fototentoonstelling kan worden opgebouwd. Ook is veel aandacht besteed aan een verfijnde textuur van symbolen waarvan de ruimte en de pauw het meest in het oog springen. Door en door Oostenrijks. Ten slotte vermelden we de uiterst sfeer­volle muziek van de groep Yello , die speciaal voor de film aan het werk ging. (vrij naar Variety )