Say Amen, Somebody

GEORGE T. NIERENBERG
De 31-jarige Nierenberg (vader van een prille dochter) is een volgeling van Les Blank. Muziek en de antropologische-kunstzinnige verwerking ervan op pellicule blijken hem uitstekend te liggen. SAY AMEN SOMEBODY is zijn eerste lange film. Voordien draaide hij NO MAPS ON MY TAPS (zie elders) en THE HOLLOW (1975). Zijn Gospelfilm startte in '79 in de vorm van een fotoreportage, waarmee hij "The National Endowment for the Arts" en "... for the Humanities" plus de "Missouri Arts Council" warm kreeg voor subsidiëring van een film. Na een jaar voorbereidende research konden de opnamen gebeuren van juni tot september '81. De film werd het jaar daarop gemonteerd en afgewerkt en kostte uiteindelijk 300.000 dollar. Momenteel werkt Nierenberg aan een "dance performance film". Hij bereidt ook twee nieuwe projekten voor die opnieuw handelen over aspecten van de Amerikaanse subkultuur. Nierenberg zal in Gent aanwezig zijn.

Say Amen Somebody
SAY AMEN SOMEBODY van George T. Nierenberg is enerzijds een briljante concertfilm en anderzijds het informele geschiedenis-album van de gospelmuziek De rode draad doorheen de film is een hommage (in the Antioch Baptist Church, St. Louis) voor Willie Mae Ford Smith ("Moeder Smith") die al meer dan 60 jaar gospels zingt. Nu is ze 77, maar haar eerste plaat verscheen pas toen ze 68 jaar oud was: haar "sound" werd als oncommercieel beschouwd, maar toch is ze van enorm belang geweest voor de ontwikkeling van gospelmuziek en dit vanaf de jaren veertig. Tijdens deze herdenking zingen niet alleen haar kinderen maar ook jongere, maar niet minder "oncommerciële" gospelepigonen: The Barrett Sisters, de O'Neal-tweeling (twee uitzonderlijk begaafde baritons) en een vreselijk opzwepende jonge zangeres Zella Jackson Price, die, in een zeer ontroerend ogenblik later in de film Mother Smith om raad vraagt in verband met haar huwelijksmoeilijkheden. Deze eerste flard film duidt al grondig de toon aan van het hele werk. SAY AMEN SOMEBODY is een van die zeldzame films waar koud-warme rillingen van ontroering en enthousiasme je konstant over de rug lopen. Wanneer tot slot van die samenkomst Willie Mae Ford Smith een door merg en been dringende versie van "Canaan" zingt, zonder de hulp van haar aluminium-kruk die ze normaal nodig heeft, gaat haar geestdrift over naar het publiek, waardoor pure en wederkerig communicatie ontstaat. Niet aanwezig op die reunie was de 83-jarige Thomas A. Dorsey, zanger en tekstschrijver. Maar Nierenberg zet hem wel in de rest van de film in het zonnetje. Zijn persoonlijkheid gaf diepte aan de gospelmuziek. Hij stamde uit een bluestraditie. Dorsey was rond 1920 de vaste begeleider van Ma Rainey. Op een gegeven ogenblik wilde Dorsey evenwel een grotere geestelijke voldoening dan de blues hem tot dan toe had gegeven. Hij zweerde de blues niet af, maar voegde er een dimensie aan toe: de gospeldimensie. In deze film wordt dan ook hartelijk en ironisch gesproken over de "verderfelijke invloed van zondige "blues" op "geestelijke" gospel. Uiteraard vlogen Dorsey en adepten aanvankelijk de kerk uit, maar hun muziek werd uiteindelijk aanvaard.

Zoals alle knappe dokumentaires in pure "cinéma vérité-stijl", is SAY AMEN SOMEBODY, een cultuur-anthropologisch werk. Maar nergens saai of zeurderig. De keerzijde van de medalje wordt ook getoond: humoristische huis-, tuin- en keukendialogen (bvb. tussen de leadzangeres van de Barretzusjes en haar man: zij vindt tournees prachtig maar hij houdt meer van het knusse huiselijke, waarop zij de discussie afrondt met "droog maar verder af ) tonen de menselijke zijde van deze briljante muziek-uitvoerders. En eindigen we met de slotopmerking van Richard Schickels kritiek op deze film in "Time Magazine''; SAY AMEN SOMEBODY waartegen zelfs de meest verstokte atheïst "Amen" zal zeggen.