Cannes-palmares kleurt overwegend Europees

Met haar Gouden Palm voegt Justine Triet zich als derde vrouw bij Jane Campion en Julia Ducournau, die de onderscheiding respectievelijk in 1993 en in 2021 kregen voor The Piano en voor Titane. De beste festivalfilm, The Zone of Interest van Jonathan Glazer won de Grand Prix. Een aanvaardbaar palmares van een mooie editie maar ontsierd door de fratsen van algoritmes die ervoor zorgden dat je niet alle films kon zien die je wilde zien.

Rangorde

Of het pak festivalgangers dat de rangorde aan de top van het palmares liever omgekeerd had gezien, met Glazer als winnaar en Triet als Grand Prix, een punt had, kunnen we niet beoordelen omdat we de kans niet kregen om Anatomie d’une chute te zien. Er was veel goeds over te horen en te lezen over deze Hitchcocksiaanse thriller die niet alleen een ongeval/moord analyseert maar ook een liefdesrelatie dissecteert. Met een schitterende Sandra Hüller in de hoofdrol. Diezelfde Hüller die eveneens excelleert in The Zone of Interest waarin ze de rol vertolkt van Hedwig Hensel, de vrouw van Auschwitzcommandant Rudolf Höss. Wie dacht dat de prijs voor de beste vrouwelijke vertolking haar niet kon ontsnappen, kwam bedrogen uit. Het is niet uitgesloten dat de jury onder leiding van Ruben Östlund Hüller wilde bekronen, maar dan botste ze op het Cannes-reglement dat de Gouden Palm-winnaar slechts die ene hoofdprijs kan winnen. Een Gouden Palm heeft geen vertakkingen.

Ruimte

Met het wegvallen van topkandidaat Hüller kwam er ruimte vrij om About Dry Grasses van Nuri Bilge Ceylan op het palmares te krijgen. Daarom bekroonde de jury Merve Dizdar die de rol van Nuray vertolkt. Nuray geeft les aan dezelfde school als Semat en Kenan die op een bepaald moment van grensoverschrijdend gedrag worden beschuldigd. Semat dreigt zo een promotie naar Istanbul te verliezen. Tussen Semat en Nuray komt het tot een hoogoplopende discussie over de noodzaak om zich ten koste van alles in politieke actie te engageren. Iets wat Nuray deed en de gevolgen daarvan draagt. Merve Dizdar droeg haar prijs op aan alle vrouwen die de uitdagingen in deze wereld overwinnen en de hoop hooghouden. Een stevig statement maar toch maar een troostprijs voor een regisseur die net zo goed de prijs voor de beste regie of voor het beste scenario had verdiend.

Sterren

De beste regieprijs was nu voor Tran Anh Hung die dertig jaar geleden de Caméra d’Or won voor zijn debuutfilm The Scent of Green Papaya. Zijn jongste film La passion de Dodin Bouffant viel blijkbaar in de smaak van de jury en dat werd met een prijs voor de beste regie bekroond. De smaak van de jury mag je in dit geval bijna letterlijk nemen want er wordt in de film gekookt tegen de sterren op. Twee sterrenchefs waren trouwens verantwoordelijk voor deze Pot-au-feu zoals de Engelse filmtitel luidt. Juliette Binoche vertolkt de rol van Eugenie die al twintig jaar als kok ten dienste staat van gastronoom Dodin. Hij verrast zijn vrienden graag met exquise maaltijden en een betere kok dan Eugenie is er niet te vinden. Zij is bovendien een kok 'with benefits'. Soms is haar slaapkamerdeur op slot, soms niet. Dodin wil graag dat ze wat meer openstaat maar Eugenie houdt van haar vrijheid. Maar kan zij aan de pot-au-feu die Dodin bereidt weerstaan?

De zich in 1885 afspelende film is één grote Spielerei die je best niet met een lege maag savoureert. Het eten ziet er verrukkelijk uit, is om van te watertanden en Tran Ang Hung brengt het voorbeeldig en lekkerbekkend in beeld. Het onderliggende verhaal, de relatie tussen Eugenie en Dodin, valt toch wat minnetjes uit en zal je zeker geen indigestie bezorgen.

Bijval

Over Perfect Days van Wim Wenders werd her en der wat smalend gedaan. Maar het verwachte tussendoortje van een festivalveteraan kon op verrassend veel bijval rekenen. Vooral de vertolking van Koji Yakusho als de man die de openbare toiletten in Tokio onderhoudt maakte indruk. De jury sloot zich aan bij dat algemene festivalgevoel en bekroonde Koji Yakusho met de prijs voor de beste mannelijke vertolking. Wenders volgt hem in zijn dagelijkse routine en de ene dag lijkt op de andere. Tot op een keer een nichtje van hem opdaagt en we een nieuwe inkijk in het leven en karakter krijgen van de man.

Rekenschap

In de ogen van de internationale jury schreef Yuji Sakamoto met Monster het beste scenario van de Cannes-competitie. Het werd verfilmd door Hirokazu Kore-eda en speelt zich opnieuw af in Japan. Voor zijn jongste film deed Kore-eda heel uitzonderlijk een beroep op een niet door hem geschreven scenario en hij keerde er na uitstapjes in Europa en in Zuid-Korea voor terug naar zijn geboorteland. De jonge Minato leeft samen met zijn moeder Saori en samen proberen ze een groot verlies te verwerken. Wanneer Minato depressief en in de war van school thuiskomt, snelt Saori naar school en eist rekenschap. Dat gegeven wordt omkaderd door een grote brand. Heeft Minato er iets mee te maken en is leraar Hori erbij omgekomen? Yuji Sakamoto geeft drie versies van het verhaal. Zijn aanpak roept herinneringen op aan Rashomon van Akira Kurosawa. Volgens hen die Fallen Leaves van Aki Kaurismäki zagen, gaat het om een typische komedie van Kaurismäki waarin hij vooral zichzelf relativeert. Het leverde hem de prijs van de jury op.

Bevestigen

In tegenstelling tot vorig jaar strooide de Cannes-jury dit jaar niet met prijzen. Ze maakte keuzes en probeerde niet om iedereen tevreden te stellen. Zo gaan fans van Wes Anderson gefrustreerd naar huis want Asteroid City ontbreekt op het palmares. Waren de verwachtingen te hoog gespannen? Of kregen de critici gelijk die weliswaar oog hadden voor het fenomenale decor maar weinig op hadden met het knotsgekke verhaal vol dubbele en andere bodems? Anderson verhoogde zijn fanbase dit keer niet. Todd Haynes bevestigde wel zijn kwaliteiten als degelijk vakman met zijn May September. In zijn jongste film gaat een actrice op bezoek bij een koppel dat twintig jaar geleden schandaal veroorzaakte. Er wordt een film gemaakt over de lerares die indertijd trouwde met een veel jongere leerling en de actrice wil graag wat inspiratie opdoen kwestie van goed voorbereid op de set te staan. Ze wordt met een zekere argwaan ontvangen maar geleidelijk aan weegt haar aanwezigheid op het gezin. May September is niet zo sterk als Carol maar Haynes bewijst nogmaals dat hij het beste uit zijn acteurs haalt. Nathalie Portman als de actrice en Julianne Moore als de lerares aan kop. Na Hüller waren beide actrices favoriet voor een vertolkingsprijs. Ze kregen hem niet. Afspraak dan maar bij de Oscars?

Prevelen

Op het opvallend Europees gekleurde festivalpalmares ontbreken ook de door festivaldirecteur Thierry Frémaux hooggeprezen Italiaanse films. Dat is vooral sneu voor Marco Bellocchio die met Rapito (Ontvoering) een ongewoon verhaal vertelt dat op een ware geschiedenis is gebaseerd dat grote politieke gevolgen had. In 1858 wordt in Bologna de zevenjarige Edgardo Mortara met geweld ontvoerd door pauselijke gezanten. De kleine joodse Edgardo werd stiekem gedoopt en moet dus verder een katholieke opvoeding krijgen. Dat lokt uiteraard protest uit van diverse joodse raden maar dat vermurwt het Vaticaan niet. Dat protest zal zich later uitbreiden en een rol spelen bij de eenwording van Italië. En Edgardo? Wordt die priester of blijft hij zijn joodse gebeden prevelen? Dit onderwerp is gesneden brood voor Bellocchio en hij voelt zich als regisseur in zijn sas. Zodanig zelfs dat hij af en toe wat flinke accenten legt en zijn film iets opera-achtig krijgt. De heftige muziek van Rachmanivov en Sjostakovitsj draagt daar uiteraard toe bij. Niemand minder dan Steven Spielberg had plannen om dit verhaal te verfilmen maar vond volgens sommigen niet de gepaste kindacteur om de rol van Edgardo te vertolken. Se non è vero...

Scores

Voor het festival werd uitgekeken naar de scores van eerdere Palmwinnaars. Zou het bij die ene of tweede palm blijven? Of om in Michelintermen te spreken, zou er iemand een tweede ster bij krijgen en zou Ken Loach zijn door iedereen gegunde derde ster veroveren? Na de voorstelling van zijn The Old Oak was het duidelijk dat er voor Loach geen derde palm in zat. Zijn waarschijnlijk laatste film speelt zich af in een klein stadje waar Syrische vluchtelingen onderdak krijgen. Zeer tegen de zin van een aantal inwoners en vooral van de tooghangers in de pub The Old Oak. Ze braken racisme en cafébaas TJ Ballantyne slaagt er niet in hen rede bij te brengen. Hij vreest voor het voorbestaan van zijn pub.

Tegenover het Engelse kamp staat Yara, een vluchtelinge en een begaafde fotografe, plus nog een aantal bewoners dat zich wel inzet voor de nieuwkomers en bijvoorbeeld zorgt voor warme maaltijden voor wie het nodig heeft. Komt het tot een verzoening tussen alle partijen?

Opnieuw houdt Ken Loach de maatschappij een spiegel voor en ontmaskert hij vooroordelen. Toch is dit niet het sterkste scenario dat zijn vaste scenarist Paul Laverty hem toeschoof. Het bestaat uit grote rudimentaire penseelstreken over racisme, vooroordelen of een gebrek aan mededogen met enkele scènes die wel juist zitten. Het scherpe, analytische karakter van pakweg Sorry We missed You ontbreekt dit keer. Desondanks waren er velen ontroerd na de voorstelling. Loach sluit ongetwijfeld een periode af in de Britse filmgeschiedenis.

Boog

Met The Old Oak maakte Cannes ook de geschiedenisboog af die boven de 76ste editie hing. We vertrokken bij de Franse Revolutie en eindigden met beide voeten in de hedendaagse geschiedenis. De uitval van Justine Triet paste in datzelfde kader. Ze pleitte voor structuren waarin jongeren kansen krijgen, kansen die ze zelf indertijd ook greep en die nu in gevaar komen door rendabiliteit in het cultuurpakket op te nemen. Franse politici onder wie de minister van cultuur, Rima Abdul-Malak, reageerden gepikeerd op Triet en beklemtoonden dat zij haar film net dankzij de structuren die zij bekritiseerde kon realiseren. Aan polemiek ontbrak het in Cannes evenmin en tussendoor klonk de nieuwe stem van Baloji en zijn Augure. Op naar Cannes 2024.