Senso

SENSO wordt algemeen beschouwd als de schoonste naoorlogse Italiaanse film en een van de beste Visconti's. Maar helaas is de film hier in België nauwelijks bekend omdat hij gewoon nooit in roelatie kwam. De film dateert uit de beginperiode van Visconti, die pas de jongste jaren naar waarde geschat werd met zijn IL GATTOPARDO, THE DAMNED, DOOD IN VENETIE, VIOLENCE ET PASSION en L’INNOCENTE. Daarom zijn wij blij - al is het met twintig jaar vertraging - toch eindelijk deze beroemde film als eersten in België voor te stellen. Zoals bij de meeste van zijn films gaat het hier terug om de ondergang van de Westerse kultuur in het bijzonder en van de hoge adel: in dit geval het hartstochtelijke van liefde, dood en schanddaden van gravin Serpieri en de losbandige officier Mahler tegen een achtergrond van een wereld in verval.

Het komt ons voor dat er geen sprake van tegenstrijdigheid kan zijn, wanneer wij het realisme van Visconti in de film SENSO als romantisch betitelen. Veeleer dan van de bijna bijkomstige geschiedenis van liefde dood en schanddaden van de gravin Livia Serpieri en de losbandige Oostenrijkse officier Franz Mahler, is deze betiteling die van het tijdperk, van het milieu en vooral van de roemloze afstammelingen van een zich in krisistoestand bevindende maatschappij: een krisis van verval en groei tegelijk. Toen hij deze, zijn vierde en stellig belangrijkste film aan het verwezenlijken was, verklaarde Visconti eens: " Er ligt iets uitzonderlijks in deze geschiedenis, die de weerschijn is van de grote politieke en sociale gebeurtenissen, welke ten tijde van de veldslag van Custoza tot rijpheid kwamen. En in de ontknoping van het avontuur ligt er een klaarblijkelijke toespeling op de dageraad van een uiterst moeilijke periode in de geschiedenis van Italië. De Oostenrijkse luitenant Franz Mahler en de Venetiaanse gravin Serpieri, echtbrekers en verraders zijn figuren van een wereld in verval."

Wat er in het werk van Visconti -ok kan zijn dat aanleiding geeft tot diskussie en voorbehoud, in het bijzonder waar het een zekere onevenwichtigheid en enkele zwaarten in de dialoog betreft, het is een werk van buitengewone intelligentie en schoonheid. Zijn belang als dokument over een bijzonder historisch ogen blik, ligt hoofdzakelijk in de echtheid van de achtergrond, die op bewonderenswaardige wijze een bepaalde fase uit de strijd voor politieke eenheid en onafhankelijkheid van Italië belicht, en dan vooral in de tekening van de overgang tussen twee werelden, tussen twee mentaliteiten, die ten tijde van de derde oorlog voor de onafhankelijkheid van het Apennijnse schiereiland. Dit laatste werk van Visconti zal ongetwijfeld nog veel kritiek uitlokken, maar niemand zal kunnen ontkennen dat het zich aan de aandacht opdrinqt.

SENSO is ontleend aan een novelle van de schrijver en architekt Camillo Boito, de broer van de meer békende komponist en dichter Arrigo Boito. Er was in dit verhaal de suggestie van een bijzonder interessant milieu en tijdperk, op enkele dramatische hoogtepunten, die niet van emotionaliteit ontblood waren, zodanig, dat Visconti na het opmaken van het draaiboek aan de verwezenlijking begon. Hij nam zich voor wel te slagen in de uitbeelding van een wereld waarvan het verval zich aftekent en van een andere, rijk aan passie en geweld. De grootste eigenschappen van de film SENSO schuilen in het dynamische van de massatonelen, in de fraaie kleuren en in de hartstochtelijkheid van de aktie. De prachtige prestaties van de verschillende vertolkers zijn, strikt artiestiek genomen bijna van bijkomstig belang. Dit belet ons niet van de nadruk te leggen op de positieve vertolking van Farley Granger, die zich op intelligente wijze van de taak gekweten heeft, gevoelens, hartstochten en manieren te assimileren, die buiten zijn gewone doenwijze vallen. Hij is er volkomen in geslaagd een werkelijk overtuigende Franz Mahler gestalte te geven. Eveneens grandioos is de vertolking van Alida Valli die haar rol op een intense wijze beleeft. (Marc Turfkruyer)