Sempre più difficile

TOM D'ANGREMOND
Werd in 1947 in Amsterdam geboren. Studeerde regie en montage aan de Nederlandse Film Akademie ('69 - '73). Draaide kortfilms (o.a. "Het nieuwe paradijs" over Walter De Buck in 1975) en werkt vooral voor de verschillende Nederlandse tv-zuilen (Kro, Vara, Ikon, Vpro).

Sempre piu difficile
«Wat is Commedia dell'arte ? De vele opvattingen daarover zijn op zich al een film waard», zo staat te lezen in de persdokumentatie voor de Nederlands-Italiaanse dokumentaire SEMPRE PIU DIFFICILE (Steeds moeilijker). Maar de film is geen akademisch essay geworden over het hoe, waar en waarom van die specifieke teatervorm, veeleer een «document humain» over een familie - in casu de Colombaioni - die zich, zoals de titel aanduidt, in steeds moeilijker omstandigheden voor de overlev(er)ing van die toneeltraditie inzet.

Bij elke poging tot definiëren van de Commedia dell'arte, komen steeds een aantal trefwoorden terug: improvisatie op basis van een uitgebreid repertoire van komische situaties, die door een aantal typepersonages bevolkt worden. De Commedia dell'arte stoelt vnl. op een mondeling overgeleverde traditie, waarbij de klassieke tema's (honger, seksualiteit, geld) via «farsa's» of sketches uitgebeeld worden.

In zijn dokumentaire heeft de Nederlandse cineast Tom d'Angremond een soort «stand van zaken» opgemaakt in verband met de Commedia dell'arte-traditie van de Italiaanse Colombaioni-clan. Hierbij vallen drie tendenzen op. Enerzijds de vertwijfelde pogingen van Nani Colombaioni om zijn «piccolo circo», zijn eensgezinscircusje, overeind te houden en aan zijn zoon Leris door te geven. Anderzijds de versplintering van de familiale en artistieke tradities: Willy Colombaioni die les gaat geven in een circus-schooltje, een dochter die liever stewardess wil worden, de circusvrouw Kettie die aan de lopende band haar eigen «dood», nl. TV-toestellen moet helpen produceren, de weemoedige gesprekken van de Colombaioni-zusters over vroeger, etc.

Daar tussenin situeert zich het suksesrijke clownsduo van Carlo en Alberto Colombaioni, die, op aanraden van Dario Fo, aan een carrière in het «officiële» teater begonnen zijn. Hun carrière is ontegensprekelijk een grandioos sukses - wat nogmaals blijkt uit de fragmenten in de film - maar lijkt meteen een soort eindpunt. Want, zoals zij zelf met spijt toegeven, hun kinderen groeien niet langer op in het circus zoals zij zelf, hun kinderen beschikken niet langer over de «aangeboren» en/of overgeleverde vakkennis die Carlo en Alberto in staat stelde de stap naar een internationale carrière te maken.