Proc? (Why?)

Het Heyseldrama ligt bij velen nog vers in het geheugen, ook in het buitenland. Voetbalhooliganisme is een gespreksthema in meer dan een parlement in Europa. En ondertussen gaat het voetbalgeweld verder en worden steden waar 'belangrijke' wedstrijden plaatshebben omgetoverd in ware vestingen en/of slagvelden. Karel Smyczek zag er interessante stof in voor een film omdat de problematiek veel meer vragen behelst dan er antwoorden zijn. ‘Waarom?’ is de vraag van acht voetbalhelden, supporters van Sparta Praag, die voor de rechter moeten verschijnen wegens hun bandeloos en destructief gedrag. 'Waarom wij en niet ook alle anderen?' Hoe komt het dat mijn kameraad, die er ook bij was, hier in de getuigenbank zit en niet naast mij op de beklaagdenbank? Waarom is het vonnis zo streng?

Na een wedstrijd van de geliefde club is een groep supporters de trein opgestapt om naar huis te gaan, zo'n 600 kilometer verder. Al vlug 'koloniseren' zij de trein en maken zij de andere passagiers het leven zuur. Een vrouwelijke controleur die orde op zaken wilde komen stellen wordt bijna de trein uitgekiept. Onderweg zingen zij luid 'Brussel, Brussel, Brussel!'. Aan het eindstation worden zij door de politie opgewacht. Acht worden er uitgepikt voor verdere vervolging. Op het proces worden vragen gesteld: gaat het hier om gangsters, komt het door overvloedig biergebruik, of is het allemaal veeleer een vorm van collectieve hysterie?

Voor de Tsjechische film is een onderwerp als dit nogal ongewoon. De Tsjechische film is, mede onder invloed van het strikte post-Praagse-Lente-regime, teruggevallen tot een vrij braaf en conventioneel bedrijf, waarin controversiële onderwerpen liever vermeden werden. Het pleit alvast voor Smyczek dat hij het heeft aangedurfd, te meer daar hij zijn westerse collega's voor is. Smyczeks film stelt vooral vragen omdat de antwoorden bepaald niet gemakkelijk te vinden zijn. De rechtbank in de film vindt in elk geval geen overtuigende antwoorden en velt daarom een betwistbaar vonnis. Maar dan rijst net zo goed de vraag wat beter is… Goed acteerwerk van jonge acteurs en knap regiewerk van Smyczek, die de besloten ruimte van een treincompartiment functioneel aanwendt.
(wp)