Portrait of a Young Man in Three Movements

De stille documentaire Portrait of a Young Man (In Three Movements) (1931) van de Amerikaanse fotograaf-documentairemaker Henwar Rodakiewicz (1903-1976), werd gefilmd tussen 1925 en 1931 in Bermuda, New Mexico, Arizona, Colorado en Brits-Columbia. De driedelige film portretteert een jongeman via beelden van zijn drie passies: het getij, machines en zonlicht. Rodakiewicz koos voor een opdeling in drie delen, naar analogie met de muzikale structuur van een symfonie.

De film begint en eindigt het opkomende tij. De weelderige zwart-witbeelden van golven die over het scherm slaan, voelen zó echt, dat je de schuimspatten bijna kunt voelen. Doorheen de docu zien we glinsterend zonlicht op het water, horen we af en toe machines, en wisselen beelden van wolken, rotsen en gebladerde takken zich af.

In Portrait of a Young Man onderzoekt Rodakiewicz hoe je beweging kunt vastleggen. Hij gebruikt hiervoor verschillende technieken, waaronder slow motion, geometrie, herhaling, belichting, abstractie en ritme. Net als bij A Page of Madness (1926) gaat Portrait of a Young Man voorbij het naturalisme: het leidt de kijker naar een plek van pure expressie. Het eindresultaat, ingeblikt op 3 spoelen van 16mm film, is een meditatieve studie van een jonge Rodakiewicz: hij wilde gedetailleerd ervaringen vastleggen. Een klein uur lang worden alle conventies van de traditionele cinema aan de kant geschoven: de wervelwind van constante beweging binnen het filmkader plaatst de kijker in het middelpunt. Het effect is betoverend.

Over de regisseur
Henwar Rodakiewicz was pas een twintiger toen hij Portrait of a Young Man maakte, en was zowel regisseur, producer als fotograaf van de docu. Hij had geen vooropgezet plan over het eindresultaat - er bestonden toen ook nog maar weinig gelijkaardige films - en vertrouwde volledig op zijn intuïtie en zijn scherpe oog. De film, die focust op natuurlijke vormen en ritmes, verlegt de grenzen van documentaire en doet denken aan het werk van avant-gardemeesters als Maya Deren, Andy Warhol en Paul Clipson.

Rodakiewicz zei zelf over Portrait of a Young Man: “Het is een geïntegreerde verzameling van dingen waarmee ik m’n gedachtes en gevoelens visueel wilde uitdrukken: machines, bladeren, wolken, water - maar geen mensen. De bewerking ervan heb ik gebaseerd op mijn gevoel voor continuïteit - een werkwijze die ik sindsdien altijd heb toegepast." Het resultaat is een serene, meditatieve film.

Na Portrait of a Young Man maakte Rodakiewicz o.m. Land of Enchantment: Southwest U.S.A. (1948), dat zijn bevriende kunstschilder Georgia O’Keeffe toont. Naast het uitbrengen van eigen werk, hielp Rodakiewicz andere makers bij de productie van hun films: zo producete hij de kortfilm Adventure in the Bronx (1941) van regisseur Joseph Krumgold, dat genomineerd werd voor een Oscar.