Elisa, vida mía (Elisa, My Life)

Carlos Saura is reeds een bekende naam geworden op het Internationaal Filmgebeuren. Enkele jaren geleden was hij praktisch onbekend tot dat Cria Cuervos hem een wereldreputatie gaf. Op vorig filmgebeuren zag U reeds ANNA EN DE WOLVEN, LA PRIMA ANGELICAque en CRIA CUERVOSS en dit jaar is hij opnieuw vertegenwoordigd met ELISA, VIDA MIA. Saura: "Ik geloof dat de jeugd een van de ongelukkigste tijdperken in het leven van de mens is, ondanks alle mooie dingen die erover gezegd worden. Toen ik klein was, was ik een imbeciel, ik begreep niets en bevond me in een verschrikkelijke mist. En het gedrag van de volwassenen - het repressieve systeem van de opvoeding - werkte eraan mee m'n situatie te verergeren.

"Van al mijn films benadert "ELISA, VIDA MIA" het meest mijn eigen gedachtenwereld" heeft Carlos Saura gezegd bij de presentatie van de film op het Festival van Cannes in 1977. De titel is ontleend aan een gedacht van Garcilaso de la Vega, vrij vertaald : "Wie had kunnen voorstellen, Elisa, mijn leven/toen wij wandelden· in het dal/bloemen plukkend in de frisse bries/dat ik eens de sombere eenzame dag zou beleven/ die met een lange scheiding een bitter einde maakte aan onze liefde?" Saura :"In ELISA, VIDA MIA, tracht ik te laten zien hoe iemand, die zijn hele leven tussen de mensen heeft gewoond ,op een bepaald punt in zijn leven de eenzaamheid nodig heeft om zichzelf te vinden. De afzondering van Luis, Elisa's vader, is de afzondering van een asceet. Zijn doelstellingen zijn bescheiden - misschien zoekt hij niet meer dan een ander soort gezelschap, met meer gevoel en begrip."

De vorm waarin Saura zijn films heeft gegoten is complex; complexer nog in zijn persoonsverwisselingen dan "Cria Cuervos". De zestigjarige Luis heeft zich teruggetrokken in een afgelegen huis waar hij bezoek krijgt van zijn dochter Elisa. Luis heeft lang geleden zijn vrouw en twee dochtertjes verlaten, zonder enige uitleg te geven. Elisa van haar kant bezoekt haar vader op het moment dat zij na zeven jaar huwelijk definitief met haar echtgenoot breekt. De eerste begripvolle ontmoeting tussen vader en dochter leidt tot een stroomversnelling van herinneringen, waarin werkelijkheid en verbeelding over elkaar heen schuiven. Beiden zijn zij in de eenzaamheid gevlucht, beiden hebben zij elkaar gevonden in een mateloze tederheid, juist omdat zij elkaars innerlijke ervaring zo goed begrijpen en zich zo sterk bewust zijn van hun wederzijdse hulpeloosheid, maar ook van hun trots besluit: liever eenzaam dan zo maar het spel te spelen.

In ELISA, VIDA MIA, een van de mooiste films die op het jongste Festival van Cannes werden afgedraaid, zet de Spaanse filmer Carlos Saura zijn ontdekkingstochten verder naar de geheimzinnige randgebieden van herinnering, fantasmen, droom en werkelijkheid. Elisa, een vrouw van dertig, heeft haar vader in twintig jaar niet meer gezien. Nu komt ze hem voor zijn verjaardag bezoeken in zijn afgezonderd landhuisje in Castilië. De oude man (een prachtrol voor Bunüel-akteur Fernando Rey die er in Cannes de prijs voor de beste mannelijke vertolking voor kreeg) is net bezig een roman aan het schrijven over Elisa. Het intiem realisme van de scènes die het gegeven situeren laat Saura al heel snel doorbreken door een andere werkelijkheid. Van een duidelijk in een bepaalde tijd en ruimte gesitueerd verhaal is al gauw geen sprake meer. Saura bouwt volgens een bijna muzikaal ritme een film op waarin obsederende herinneringen, kwade dromen en troebele fantazieën een onlosmakend geheel vormen.

De sleutel voor deze konstant intrigerende film is dat de twee portretten, deze van de vader en van de dochter tot één portret samensmelten. Tussen de oude man die als een kluizenaar op het platteland leeft en zijn dochter die de stad ontvluchtte groeit moeizaam een dialoog, een uitwisseling. Elisa wordt geheel door haar liefde voor haar vader overrompeld en anderzijds wordt de werkelijkheid van het moment dooreen gehaald door haar steeds scherper wordende jeugdherinneringen. Saura laat het in het midden of de jonge vrouw inderdaad beleefde herinneringen oprakelt of ze gewoon misleid wordt door het manuskript van haar vader, dat natuurlijk heel wat verdichtsels bevat. Via zeer sfeervolle en geijkte details uit de Freudiaanse symboliek geeft Saura aan zijn droomwerkelijkheid gestalte. Veel beelden en situaties zijn in feite voorafschaduwingen van wat later komen moet of opwellingen uit het onderbewijstzijn. Wat we ondermeer in dit genuanceerd en dubbelzinnig opgebouwd labyrint ontwarren is dat Elisa op het ogenblik dat ze met haar vader opnieuw kontakt zoekt definitief wil breken met de man met wie ze zeven jaar getrouwd was. Deze beslissende momenten worden ook in verband gebracht met een gelijkaardige situatie uit haar jeugd, toen haar vader op een goede dag zonder verdere uitleg, het gezin in de steek liet.