Die Nacht

Syberberg noemt Die Nacht "de zwanezang van Europa in de traditie van nachtelijke meditaties". Zeer gepast ging de film in première op 8 mei, precies 40 jaar na de capitulatie van Nazi-Duitsland.

Alles bij elkaar ziet Die Nacht eruit als een filmrequiem, waarmee een reeks historisch gerichte films, die werd ingezet met Ludwig (1972), afsluit. De 6 uur lange monoloog was aanvankelijk een theatertekst (in Nanterre gepatroneerd door Patrice Chéreau) die tot film werd omgewerkt en voorafgegaan door een 'ouverture" van ongeveer een uur. Het was de bedoeling woord, muziek en beeld tot één geheel te assimileren : Clevers solo-stemperformance op tekst van Syberberg, zwart/wit beelden en muziek van Bach en, uiteraard bijna, Wagner. Syberberg geeft geen aanduiding of hij nu Goethe, Hölderlin, Kleist of Nietzsche citeert. Dat doet hij wel met Wagners jeugdige liefdesbrieven.

De proloog is in kleur: Edith Clever zit tussen de ruïnes van de Deense Ambassade in Berlijn en mijmert over de geschriften en gedachten van het Amerikaanse indianenopperhoofd Seattle, die eind 19e eeuw de ondergang van zijn stam meemaakte - zijn zwanezang dus. De Bachmuziek wordt uitgevoerd door Svjatoslav Richter en Pablo Casals. Clevers betoverende vertolking wordt nog Versterkt door Schwarzenbergers fotografie. Hij is een waar genie met licht.

(Variety, 22.5.1985)

Hans-Jürgen Syberberg (°1935) is een vaste waarde op het Filmgebeuren (Ludwig in 1974, Theodor Hierneis in 1975, Winifred Wagner in 1978, Hitler in 1979 en Parsifal in 1982). Hij debuteerde in 1965, na studie literatuur en kunstgeschiedenis.