Avant la bataille

Een Belgisch-Poolse koproduktie van Janus Kijowksi - 1982

Het verhaal van een Pool die na dertien jaar terugkeert naar zijn vaderland. Uiteraard geen zeemzoete coming home, maar wel een evidente aanleiding om de balans omtrent Polen eens te maken. Het Polen van nu en van 1968. Een interessante “Stand der Dingen” van voor de staat van beleg van december jongstleden.

Net als in een voorgaande film van Kijoswki, nl. INDEKS (1977), gaat hij terug naar het recente verleden: 1968. Naast de studentenrevolte van maart, kende Polen toen ook om andere redenen "moeilijkheden": het latente anti-semitisme bereikte een hoogtepunt: niet agressief, maar wel geniepig. Heel wat joden, vooral "moeilijk kontroleerbare" studenten, verlieten het land. Dertien jaar later is er mogelijkheid om terug te keren. Hiervan maakt Simon Zaleski gebruik. Na dertien jaar is die terugkeer naar Polen moeilijk. Om persoonlijke redenen, banale onbelangrijke redenen. Was het misschien om te genezen van heimwee, uit nostalgie, of opstandigheid ? Of is het een poging om zijn oude vriendschappen, en liefdes terug te zoeken, zijn oude levensprincipes terug te vinden ? Simon gaat inderdaad eerst terug naar het huis van zijn verloofde, zijn vriendin van vóór dertien jaar. Daar is al de eerste kortsluiting ... Simon keert niet kritiekloos terug; tegenover Solidarinosc heeft hij zijn vraagtekens. Voor hem wordt het duidelijk: de "homecoming" is niet altijd zo gewenst, de intellektuelen, vooral joodse, ziet men niet zo graag terug.
En de antwoorden van de vakbondsmensen zijn ook niet zo hoopgevend. Van zijn exverloofde moet hij ook al horen, dat het wel gemakkelijk is Polen te verlaten, en alles achter te laten. In Polen is het moeilijk te leven, je wordt er sneller ouder dan daar buiten. En zij snauwt hem daarbij nog het volgende toe: "Tracht eens in dit land te leven, al was het maar één maand, zonder voordelen, zonder vrijgeleide, zonder pas, zonder dollars, normaal dus." Simon keert meer naar Polen terug om te onderzoeken, dan om zo maar in een "vrij" Polen te verblijven. Zijn bedoeling is om de zaken die in 1968 ter discussie stonden, nog eens te onderzoeken, nl. de tolerantie tussen de verschillende bevolkingsgroepen en de algemene solidariteit. Kijowski heeft hierop geen simpele antwoorden gezocht, maar suggereert met zijn beelden, o.a. van een rooms-katholieke, een russischorthodokse en een joodse eredienst, dat Polen een zowel godsdienstige als naar bevolkingsgroepen pluralistische samenleving zou moeten vormen. Met AVANT LA BATAILLE heeft men geprobeerd de situatie te schetsen vlak voor de "coup" van 13
december; Kijowski's film moet voorlopig het laatste voorbeeld blijven van de onafhankelijke
en kritische Poolse film.
De gebeurtenissen van '68 en '80-81 hebben voor Kijowski meer dan de "beknotting" gemeen. '68 was het begin van een te zoeken weg: want het zijn dezelfden, de generatie van de dertigers van vandaag, die nu Solidarinosc hebben uitgebouwd, en wie opnieuw de mond gesnoerd wordt (JMDV)