Onuitgegeven 'Maniac' met Elijah Wood nu in KASKcinema te zien
Anders is het gesteld met de nieuwe versie die door een Franse ploeg onder leiding van Franck Khalfoun gedraaid werd op locatie in New York. Wat deze prent uniek maakt is dat het een extreme oefening is in subjectieve camera. We zien alles door de ogen van de gestoorde moordenaar Frank (Elijah Wood), een jonge kerel die een ver neefje is van Norman Bates: hij is nooit van onder de vleugels van zijn dominante moeder kunnen ontsnappen, ook niet na haar dood. Getraumatiseerd door heftige herinneringen aan zijn hoererende, coke snuivende mom hoopt hij door zijn slachtingen en verminkingen van jonge vrouwen de mannequins tot leven te wekken van de akelige levenloze winkel die hij bestiert.
Er zijn veel voorbeelden van regisseurs die in sleutelscènes subjectieve vertelling hanteren (Hitchcock, De Palma, Max Ophüls in Le Masque, het eerste verhaal uit Le Plaisir; John Carpenter in de flashback proloog in Halloween) maar er zijn maar weinig voorbeelden waar een filmmaker één hele film lang in deze techniek volhardt. Het bekendste voorbeeld uit de geschiedenis blijft de Raymond Chandler bewerking Lady in the Lake (1946), waarin de toeschouwer nooit meer ziet dan wat Philip Marlowe ziet, want de camera heeft zijn plaats ingenomen. De enige keren dat we de acteur Robert Montgomery zien, is wanneer zijn personage in de spiegel kijkt. En daar knelt precies het schoentje: in plaats dat je in zo’n POV (point of view) film alles door de ogen van de verteller ziet, zit je je vooral blind te staren op de kunstgrepen die de regisseur moet uithalen om in zijn vooropgestelde parti pris te volharden.
Een van de redenen waarom Lady in the Lake niet werkte, en Maniac wel is dat het verhaal zich daar ideaal toe leent. Gezien de jonge moordenaar zijn slachtoffers stalkt en zij zijn blik in de rug voelen, snijdt die techniek die van de toeschouwer een voyeur maakt wel hout. Bovendien hanteert de cameraman hier een bijzonder soepele cameravoering die het procédé veel natuurlijker doet aanvoelen, hoe wezenlijk kunstmatig het ook is. Franck Khalfoun maakt daarbij ook maximaal gebruik van een elegante widescreen mise-en-scène, die nog zweveriger wordt dankzij de Giorgio Moroder achtige elektronische score. Die sierlijke beeldvoering, een beetje in de stijl van De Palma en Carpenter, contrasteert ook schokkend met de vrij in toom gehouden (wat natuurlijk relatief is, dit is tenslotte een slasher film) flitsen van pure gore zodra Frank naar het mes en het scalpel grijpt.
Khalfoun weet de POV shots op enkele uitzonderingen na zeer consequent aan te houden. Zo zien we de acteur Elijah Wood af en toe ‘verschijnen’ in reflecties in spiegels, auto’s en andere weerkaatsende oppervlakten. Er zijn maar een paar shots die vanuit zijn standpunt lijken genomen te zijn, terwijl dit ruimtelijk niet kan of volstrekt onlogisch is. Ook een paar two-shots met Frank en het meisje dat zich voor zijn plastic poppen interesseert (weliswaar om minder morbide reden) vallen uit de toon, al staan die inserts van ‘gewone ‘ objectieve shots, ook voor de normaliteit die plotseling in Franks leven sluipt. En dan zijn er natuurlijk ook die enkele super close-ups van de hallucinerende ogen van Elijah Wood, die des te doordringend en hypnotiserend zijn omdat ze ook de radicale ommezwaai verbeelden van de kinderster en het broekventje uit The Lord of Rings cyclus naar een van de meest gestoorde moederszoontjes uit de moderne Amerikaanse huiverthriller.
Frankrijk, 2012, 89 min