One Shot Cinema: 'Le Grand Cahier'
A Nagy Füzet (The Notebook of hier uitgebracht als Le Grand Cahier) is de One Shot Cinema van december, in samenwerking met KASKcinema.
Zo lang ze klein zijn worden tweelingen als iets schattigs beschouwd, maar om een of andere reden zijn tweelingen in films zo niet gewelddadig dan toch tenminste onheilspellend. Al in de jaren veertig mochten twee Hollywoodgrootheden, Bette Davis en Olivia de Havilland in respectievelijk 'A Stolen Life' (1946; Curtis Bernhardt) en 'The Dark Mirror' (1946; Robert Siodmak) een dubbelrol spelen van eeneiige tweeling waarvan een van het boosaardige type. Heuglijke macabere tweelingen werden verder opgevoerd in 'The Other' (1972; Robert Mulligan), 'Sisters' (1973; Brian De Palma) en 'Dead Ringers' (1989; David Cronenberg). Allemaal films die in het beste geval donkere thriller en in het ergste geval pure horror zijn. Niet dat er rond tweelingen geen leuke concepten te bedenken zijn, maar vaak leverden die dermate flauwe gein op dat die films dan weer om totaal andere redenen huiveringwekkend waren. Het Arnold Schwarzenegger vehikel 'Twins' (1988) is daar een bedroevend staaltje van.
De tweelingbroertjes uit 'Le Grand Cahier' (2013) van de Hongaarse regisseur Janos Szasz zijn even griezelig als fascinerend. Het zijn jongens van rond de twaalf die proberen in een desolaat Hongaars grensdorpje de ontberingen en brutaliteit van de Tweede Wereldoorlog te overleven. Ze doen dit dankzij hun vermogen om het kwaad dat hen omringt koeltjes te observeren en er de nodige survival-lessen uit te trekken. De twee willen niet gescheiden worden en denken en ageren als één persoon, delen zowel lichaam als ziel. De fantastische vertolking van Andras en Laszlo Gyémant helpt zeker mee om die illusie te creëren. De mise-en-scène en beeldvoering (vaak kijken de jongens recht in de camera) benadrukt hoe onafscheidelijk ze wel zijn en gezien veel dialogen in voice over worden gebracht, weet je nooit goed wie van de twee nu precies aan het praten is.
De film begint tijdens de laatste fase van WO II. Om de tweelingbroers tegen nakende luchtaanvallen te beschermen, stuurt hun moeder de adolescenten naar het platteland bij hun grootmoeder (Piroska Molnar) die in het dorp de heks wordt genoemd. Haar omgang met de tweeling doet die reputatie alle eer aan. Streng, onrechtvaardig en fysiek behoorlijk afstotend is ze een van de vele groteske volwassen figuren met wie de jongens af te rekenen krijgen, wat maakt dat hun jeugd van korte duur is. Zo bevat deze bonte galerij van egoïsten, viespeuken en wellustige figuren een pedofiele SS-er, een priester die enkel aan zichzelf denkt, een dievegge met een hazenlip en een roodharige Duitse meid die seksueel opgewonden geraakt als ze met de jongens het bad deelt.
De titel van de film verwijst naar het schrift waarin de jongens in opdracht van hun afwezige vader hun belevenissen optekenen, met als enige regel dat ze altijd de waarheid zullen vertellen. Ze hebben zichzelf gewapend tegen de zware klappen die ze te verduren krijgen door elkaar te bestraffen en vier dagen in hongerstaking te gaan. Hoe meer ze blootstaan aan de invloed van de boosaardige buitenwereld, hoe amoreler hun gedrag wordt. Sadisme, antisemitisme, seksueel misbruik en moord zijn dagelijkse kost. Met het verminken van insecten die ze in hun schrift kleven, leren ze zelf hoe arbitrair leven en dood is en hoe universeel menselijk en dierlijk leed. Van onschuldige pubers evolueren ze voor onze verbaasde ogen tot nihilistische overlevers.
De bizarre avonturen van deze quasi ongenaakbare eeneiige tweeling baden in een provocerende macabere poëtische schoonheid die even betoverend is als de onvergetelijke blik van de tienerbroers. De wreedheid die ze op hun weg vinden en waaraan ze zich zelf bezondigen, wordt nog extra versterkt door de contrasterende lumineuze fotografie van Christian Berger (bekend voor zijn samenwerkingen met Michael Haneke) en de bezwerende score, een mix van synthesizer, percussie en ijle stemmen.
Er zijn al meer memorabele films gemaakt over wat oorlog met kinderen doet: 'Jeux Interdits' (1952; René Clément), 'Come and See' (1985; Elem Klimov), 'Die Blechtrommel' (1979; Volker Schlöndorff), 'Grave of the Fireflies' (1988; Isao Takahata). Een indrukwekkend rijtje waarin 'Le Grand Cahier' zeker geen slecht figuur slaat.
VOORSTELLINGEN:
Wed 09.12 20:30 tot 22:30
Wed 16.12 20:30 tot 22:30