Iemand bang van Bergman?
10 okt 2011
Ingmar Bergman? Is dat niet die Zweedse zwaarmoedige regisseur die zestig jaar geleden zolang met God worstelde tot het iedereen de strot uitkwam? En er uiteindelijk het zwijgen toe deed. De regisseur die De Dood een existentieel stukje schaak liet spelen met Ridder Block. Die ons op zoek liet gaan naar wilde aardbeien dicht bij een maagdenbron? De man die Monika een zomernachtse glimlach ontlokte? Dat en nog veel meer was Ingmar Bergman.
Maar als je hem alleen op bovenstaande manier kent, dan kent u hem alleen maar als in een duistere spiegel. Hoog tijd dus om alle Bergman schaamte opzij te zetten en een Bergmanfilm te bekijken. En dan te begrijpen waarom hij de cineast der cineasten wordt genoemd. De man die van zijn personages een persona maakte en hen hartverscheurende kreten en gefluister ontlokte. Die scènes uit een huwelijk neerzette die je na bijna veertig jaar nog altijd kippenvel of koude rillingen bezorgen.
Nogmaals hoog tijd dus om een Bergmanfilm te boeken en zelf te ontdekken hoe actueel die man nog altijd is. Hoe hij zoekend heilige huisjes omverblaast en je verhalen opdist die nog altijd aan de ribben blijven kleven. Zelfs al zijn sommige close-ups soms langer aangehouden dan in The Transformers. En mocht je uitgekeken zijn op de acteurs uit de Twilight-stal probeer dan eens een film met Liv Ullmann en Ingrid Bergman. Herfstsonate bijvoorbeeld waarin moeder en dochter verbaal op de vuist gaan en mekaar zodanig kwetsen dat ze het alleen per brief kunnen goedmaken. Ik weet het, zo iets gebeurt nu per sms.
Maar vooraleer Herfstsonate er aan komt is er morgen onder andere al Persona met Liv Ullman en Bibi Andersson respectief als actrice en als verpleegster. Maar het kan op de duur ook omgekeerd zijn. Persona volgt programmagewijs op Scènes uit een huwelijksleven waarin Marianne, opnieuw Liv Ullmann, na tien jaar in de steek wordt gelaten door Johan (Erland Josephson). Een flink stuk van het scenario is gebaseerd op het persoonlijk leven van de vijf keer getrouwde Ingmar Bergman. Hij mag terecht zeggen dat hij de Scènes in drie maanden schreef maar er een flink stuk van zijn leven over deed om ze te ervaren.
Zijn twee Bergmankleppers veel voor een avond, spoel er een door in Bar Ingmar of wissel een van beide in voor Glimlach van een zomernacht. Lichtere kost die in Cannes furore maakte, waarop Bergman zelf naar de Azurenkust trok met in zijn bagage een afgewezen script. Dat van Het Zevende Zegel. Na de Cannesprijs voor de beste komedie mocht ook Het Zevende Zegel het daglicht zien. De rest is filmgeschiedenis. Mis ze niet.