Frankrijk feest na jury palmares in Cannes

Aan de actualiteitswaarde van 'Dheepan' twijfelt niemand en als regisseur is Audiard allerminst een kluns. Dat bewees hij onder meer met zijn 'Un Prophète'. In zijn jongste film bekijkt hij hoe vluchtelingen uit Sri Lanka zich als een gezin proberen te integreren in de Franse maatschappij. Dheepan is een opstandige Tamil strijder die het land uitvlucht en daarbij nog een vrouw en een klein meisje met zich meeneemt. Hij wendt voor dat ze samen een gezin vormen zodat ze vlugger een verblijfsvergunning kunnen krijgen. Na een tijdje krijgt Dheepan een baantje als conciërge in een achtergebleven woonwijk. Maar daar breekt tussen hem en andere bewoners een open en gewelddadige oorlog uit. Vooral het einde van de film lokte heel wat controversiële reacties uit. Op dat vlak was Audiard niet de enige. 'Chronic' van Michel Franco overkwam hetzelfde lot. In die film vertolkt Tim Roth de rol van een verpleger die vooral terminale patiënten bijstaat. Soms overschrijdt hij grenzen en dat alles vertelt Michel Franco op een klinische, afstandelijke manier, zonder tijd voor morele bezinning of oordelen. Met zijn slotbeeld, dat we uiteraard niet verklappen, krijg je een klap in het gezicht en in Cannes viel bijna de helft van de toeschouwers van zijn of haar stoel. Maar meteen daarna zakte 'Chronic' een beetje in elkaar. Maar de jury snelde Franco ter hulp en bood hem als ruggensteun de prijs voor het beste scenario aan.

Ook hier verraste de jury want veel festivalgangers hadden Tim Roth al getipt voor de prijs van de beste mannelijke vertolking. Die ging uiteindelijk naar Vincent Lindon, de andere favoriet. Vincent Lindon, die bij de proclamatie beklemtoonde dat hij nog nooit iets had gewonnen, speelt de hoofdrol in 'La loi du marché' van Stéphane Brizé. Net als de openingsfilm 'La tête haute' van Emmanuelle Bercot en 'Dheepan' past 'La loi du marché' in een kleine cluster van op het festival vertoonde Franse sociale films. Brizé levert de meest authentieke, de meest hedendaagse en de meest cinefiele van de drie af. Hij houdt iedereen een spiegel voor. Zowel de diensten voor arbeidsbemiddeling, de vormingsinstellingen als de werkgevers en de werknemers. Er wordt niemand echt met de vinger gewezen want iedereen doet zijn best. Vincent Lindon is als werkloze vijftiger een pechvogel die na twintig maanden werkloosheid dan toch een job krijgt. Maar de morele conflicten waarmee hij dan wordt geconfronteerd vergen van hem het uiterste. Zonder dat voor zich uit te toeteren is 'La loi du marché' een stille maar krachtige oproep tot wat meer begrip en medemenselijkheid. En het is zonder meer formidabel hoe de regisseur een rasacteur als Vincent Lindon perfect weet te integreren in een cast die haast volledig uit non-professionelen bestaat. Iedereen vertolkt de rol van bewaker, verkoper, kassierster, die hij eveneens in het gewone leven speelt.

Net als de Gouden Palm zorgde de prijs voor de beste vrouwelijke vertolking voor commotie. De jury bekroonde zowel Emmanuelle Bercot voor haar rol in 'Mon Roi' van Maiwenn als Rooney Mara voor haar prestatie in 'Carol' van Todd Haynes. Vooral het uiteen halen van het duo Mara en Cate Blanchett die samen de pannen van het dak spelen in 'Carol', een van de absolute toppers van Cannes 2015, zorgde her en der voor hoongelach. De bekroonde Mara is in de zich in de jaren vijftig in New York afspelende film een winkelbediende die sterk onder de indruk komt van een voorname cliënte Carol. Ze raken beiden gefascineerd door elkaar en weldra worden de gevoelens dieper. Todd Haynes maakt van zijn 'Carol' een fascinerend tijdsbeeld en vooral Cate Blanchett maakt grote indruk in een glansrol die zonder veel twijfel later met een Oscarnominatie zal worden gehonoreerd. Het is Rooney Mara’s grote verdienste dat ze naast zoveel acteergeweld niet ten onder gaat.

En toegegeven Emmanuelle Bercot doet het ook niet slecht in 'Mon Roi' waarin ze na een skiongeval de balans van haar stormachtig liefdesleven opmaakt. De film zelf werd verdeeld onthaald. Sommigen vonden hem al te hysterisch maar veel vrouwen herkenden iets van zichzelf in het ongelimiteerd ophemelen van de geliefde. Zelfs al volgde daarna een smak op de grond. Wellicht is Bercot’s kleine palm ook een discreet eresaluut aan de door Bercot geregisseerde 'La tête haute' waarmee de Cannesfestiviteiten werden ingezet. Zeker is alleen dat de jury met haar vertolkingsprijs voor Bercot het Franse feestje op het palmares volledig maakte.

Met vijf van de negentien films leverde Frankrijk het leeuwenaandeel van de competitie maar de al gesignaleerde 'Son of Saul' van de Hongaar Laslo Nemes bleef DE film van de 68ste Canneseditie. Nemes won voor zijn debuut meteen de prestigieuze Grand Prix, zeg maar de tweede prijs. Dit Holocaustdrama over een man en lid van een Sonderkommando, die zijn zoon niet in een crematorium wil laten verbranden maar een waardige joodse begrafenis wil geven, bleef over de Croisette spoken. Maar ook de polemiek over hoe je een Holocaustgegeven nu filmisch mag of moet weergeven bleek niet te stoppen. Het leidde tot scherpe pennengevechten met Manohla Dargis van The New York Times als felste tegenstandster. Zij noemt 'Son of Saul' immers “intellectueel verwerpelijk”. Volgens haar kan het niet dat je de focus op een man legt en de andere slachtoffers op de achtergrond alleen maar vaag weergeeft. Maar Nemes, eerder met een kortfilm en daarna als jurylid te gast op Film Fest Gent, benadrukt dat hij met zijn aanpak de slachtoffers niet weg gomt. Integendeel. Hoe ook, 'Son of Saul' is een van de aangrijpendste films van het jaar. Een terechte grote juryprijs dus. De kleinere “prijs van de jury” ging naar 'The Lobster' van Yorgos Lanthimos.

De tweede festivalweek werd voor het overige gedomineerd door 'The Assassin' van Huo Hsiao-Hsien die naar huis terugkeert met de prijs voor de beste regie. Een bleke troostprijs voor de velen die vurig op de Gouden Palm hadden gerekend. De trage film over een moordenaar die moet kiezen tussen liefde, plicht en familie verdeelde Cannes in twee kampen. Zij die er niets hadden van begrepen en zij die er van hielden maar er niets van begrepen. Maar iedereen was het er over eens dat het grootse cinema was.

Mooie cinema maar lang niet zo diepgravend was 'Youth' de nieuwe film van Paolo Sorrentino over een dirigent en een cineast op jaren. Ze zijn samen op vakantie in Zwitserland. Fred de dirigent is niet van plan om nog een concert te dirigeren. Zelfs niet voor zijn eigen koningin. Mick daarentegen werkt nog altijd aan nieuwe filmprojecten. Net als in zijn vorige film 'La grande bellezza' vertoont de regisseur opnieuw Felliniaanse trekjes in zijn aanpak en vormgeving. 'Youth' is een beetje zijn 'Acht en half' geworden met prachtige beeldvoering, knipoogjes her en der en een glansprestatie van Michael Caine als dirigent. De kleine bijrol die Jane Fonda vertolkt en waarbij ze een filmproject dumpt ten voordele van een tv-serie, zal je evenmin vlug vergeten. Een hilarische satire op mediatoestanden.

En zo krijgt deze kleine en uiteraard onvolledige Cannes 'Chronic' toch een mooi en actueel einde.