Festivalfilm op DVD: Passion

Corneau’s bewondering voor Lang bleek al uit een van zijn eerste films, Police Python 357 (1976), een sombere policier die wordt aangedreven door een Langiaanse noodlotsmechaniek. Daarin voert de flik van dienst (Yves Montand) een onderzoek dat onvermijdelijk naar zijn eigen inbeschuldigingstelling moet leiden van een moord die hij nochtans niet begaan heeft.

Zowel in Crime d’amour als in Passion is er een plotwending die ook de premisse vormde voor de laatste Amerikaanse thriller van Lang, Beyond a reasonable doubt (1956). Daarin fabriceert de protagonist zelf de bewijslast tegen zichzelf in de hoop om zich vervolgens met een coup de théâtre te kunnen vrijpleiten.

De Palma is natuurlijk meer Hitchcockiaans dan Langiaans en zijn vrije remake van een Franse film steunt dan ook op het favoriete Hitchcock motief van de ontdubbeling dat in Vertigo (1958) het meest op de - abstracte en quasi geometrische- spits gedreven werd.

Passion speelt zich grotendeels af in een Berlijns reclamebureau waar drie jonge wolvinnen elkaar naar de keel vliegen, aanvankelijk op een quasi beschaafde manier maar hoe langer hoe roofzuchtiger en agressiever. Vrouwen die in rangorde in het bedrijfje danig van elkaar verschillen maar onderling totaal verwisselbaar zijn als het op gulzigheid, begeerte en inhaligheid aankomt.

Aanvankelijk draait alles om de machtsspelletjes tussen blonde bitch Christine (Rachel McAdams) en haar ogenschijnlijk onschuldige, donkerharige protégée Isabelle (Noomi Rapace) aan wie ze een duur sjaaltje cadeau doet maar tegelijk ook haar ideeën steelt, waarop Isabelle terugslaat. Isabelle heeft op haar beurt ook een assistente (Karoline Herfuth) die zich niet onbetuigd laat en uiteindelijk een grotere rol in de plotwendingen krijgt dan haar aanvankelijke screentijd laat vermoeden.

Macht, eros, vernederingen en sadomasochistische strategieën in de executive suite kwamen in Hollywood al ruimschoots aan bod, van forties melodrama’s met Joan Crawford en Barbara Stanwyck tot het controversiële Demi Moore vehikel Disclosure (1994). Het milieu waarin de lepe dames uit Passion manoeuvreren is zeker niet toevallig gekozen: de meest kritische Amerikaanse regisseur van zijn generatie ziet het reclamebureau als de kwintessens van neokapitalistische machtswellust waar het verlangen om de andere de baas te zijn en zodoende ook de identiteit en het lichaam van de ander over te nemen, extreme vormen aanneemt tot de ene vrouw op Persona-achtige wijze overgaat in de andere.

De Palma maakt hier ook maximaal gebruik van de glanzende, spiegelende en transparante architectuur en dynamiek van het nieuwe Berlijn waar op de ruïnes van een schuldig en misdadig verleden van dubbele dictaturen een kunstmatige hoogtechnologische gezichtsbegoocheling gecreëerd werd (de filmlocaties zijn vooral gesitueerd in het voormalige Oost-Berlijn en het vroegere niemandsland tussen oost en west: de DZ-bank van Frank Gehry, het Sony Center van Helmut Jahn en de onwezenlijk aandoende nieuwbouw in de residentiële ambassadewijk).

Bovenal amuseert De Palma zich met zijn mise en abyme van zijn beeldconstructies. Al decennia lang toont De Palma in zijn films de wereld als een arena van schermen. In dit nieuwe Berlijn is de vermenigvuldiging van schermen zoals Lang ze profetisch aankondigde in de Dr.Mabuse films die in de drie periodes van zijn Duitse carrière opduiken (de stille film Dr.Mabuse der Spieler uit 1921-1922; de geluidsfilm Das Testament des Dr.Mabuse uit 1932; de post-Hollywood film Die tausend Augen des Dr Mabuse uit 1960), werkelijkheid geworden. Overal staan er camera’s opgesteld, zijn er indiscrete blikken, wordt er bespied, geregistreerd, afgeluisterd en gecontroleerd. De erotische thrillerintrige steunt op een aantal confrontaties en uitwisselingen op Skype, conference calls, smartphones, filmpjes die op You Tube gegooid worden, bewijsmateriaal dat vastgelegd wordt door surveillance camera’s.

Daaruit ontstaat een destabiliserend spel van voyeurisme en exhibitionisme, vaak in elkaar verstrengeld en in sommige sleutelscènes overgenomen door de goeie ouwe split screen techniek, waarbij het filmdoek zelf in tweeën wordt gesneden, zodat de chorografie van de moord parallel (of asynchroon) loopt met een echte choreografie, L’Après-Midi d’un faune.

In zijn vorige film Redacted (2007) maakte De Palma gebruik van een nog meer doorgedreven desoriënterende mix van diverse beeldtypes om verschillende lagen van subjectiviteit en objectiviteit, waarheid en leugen, feiten en verzinsels te onthullen.

Hier gebruikt hij deze strategie voor een pure stijloefening. Passion is voor de DePalma bewonderaar ook te smaken als één lange wandeling door de fetisjen, obsessies en stokpaardjes van de regisseur die hier een update brengt van zijn speelse erotische thrillers uit de jaren tachtig en negentig (Dressed to Kill, Body Double, Raising Cain ), compleet met de comeback van zijn vaste componist Pino Donaggio die hier opnieuw een plagende lyrische score levert. Een film ook waarin DePalma zijn passie om op de meest fetisjistische wijze vrouwelijk schoon voor de lens te brengen de vrije loop laat. Alleen gebeurt dit hier in vergelijking met de soortgelijke thrillers waar DePalma in zo’n uitgezuiverde vorm dat de film ook ondanks de sensuele verleidelijke visuals en camerabewegingen, ook iets skeletachtig heeft. Precies: zoals de late films van Fritz Lang.

PASSION
van Brian DePalma.

Duitsland/Frankrijk
2012
100 min.

Film: ****
Extra’s: *

(Lumière)