Festivalfilm op DVD: Los Amantes Pasajeros

Met Los Amantes Pasajeros is de bad boy van de Spaanse cinema weer helemaal terug. Niet dat Pedro Almodovar de laatste jaren een braaf jongetje geworden was, maar hoe provocerend, dwars, bizar en anti-bourgeois de thema’s en motieven van zijn latere films ook zijn, de scherpe kantjes waren er toch wat afgevijld. Almodovar mocht dan nog onderwerpen aansnijden als transseksualiteit (Todo sobre mi madre; 1999), comateuze passie (Hable con ella; 2002), pedofiel priesterschap (La mala educacion; 2004) , chirurgische mutatie (La piel que habito; 2011), dankzij de gepolijste stijl, de perfect uitgebalanceerde mise-en-scène en de sterke emotionele geladenheid kregen die films een haast sjiek cachet zodat de subversieve onderstroom nog nauwelijks opviel.

Met Los Amantes Pasajeros keert Almodovar terug naar de ongegeneerde provocaties van zijn uitdagende beginperiode (minus de rommelige structuur en vormgeving), toen hij met flamboyante kladwerkjes als Laberinto de pasiones (1982) en Entre tinieblas (1983) de gevestigde Spaanse cinema uit het post-Franco tijdperk op zijn grondvesten deed daveren.

De openings-, slot- en één cruciale (en atypische) telefoonscène buiten beschouwing gelaten speelt Los Amantes Pasajeros zich integraal af aan boord van een vliegtuig in nood. Op weg van Madrid naar Mexico ontdekt de bemanning dat het landingsstel het laat afweten; in afwachting van het vinden van een geschikte luchthaven om een noodlanding te maken, blijft het vliegtuig rondjes maken in de hemel boven Toledo.

In Hollywood zou dit het vertrekpunt zijn voor een heuse rampenfilm, compleet met heroïsche pogingen van de bemanning om het tij te keren, afwisselend heldhaftig en laf gedrag van de passagiers, opgeklopte suspense rond de nakende catastrofe en opgewonden communicatie tussen de piloten en de verkeersleiders.

Bij de Madrileense Kitschkoning niks van dit alles. Voor Almodovar is de noodsituatie alleen maar een alibi om al zijn gekke en oversekste personages in het abstract aandoend luchtruim te houden en in het benepen decor van een vliegtuigromp een dolle praatkomedie op te voeren over passie, verleiding, bedrog en promiscuïteit in het aanschijn van de dood.

Dat laatste doet de film zwaarder klinken dan hij in werkelijkheid is, want die doodsdreiging wordt noch door de regisseur noch door de personages echt au serieux genomen. De informatie dat alles uiteindelijk goed afloopt, behoeft geen spoiler alert: een tragische ontknoping was nooit een optie. Finaal eindigen alle inzittenden van vlucht 2549 weer veilig op de begane grond, of liever glijdend en spartelend in een schuimbad, zoals de feestvierders in The Party van Blake Edwards, de meester van de sixties slapstick aan wie Almodovar al eerder refereerde (zoals het gebruik van de Mancini-song Moon River uit Breakfast at Tiffany’s in La mala educacion).

Ook het gedwongen oponthoud duizenden kilometer hoog in de lucht, lijkt een groot feest, compleet met alcohol, drugs en ongeremde seks. Pedro Almodovar heeft nooit van zijn homoseksualiteit een geheim gemaakt, heeft integendeel zijn seksuele oriëntatie altijd als een troef gezien, een inspiratie en voedingsbodem voor zijn queer esthetiek. ‘One of those films to make you wonder if God didn’t mean the movies to be gay,’ schreef David Thomson ooit over Todo sobre mi madre. Een opmerking die zeker ook opgaat voor Los Amantes Pasajeros. Niet alleen is er de nadrukkelijke nichterigheid van de drie stewards (Javier Camara, Carlos Areces, Raul Arévalo) die er alles aan doen opdat de passagiers zo aangenaam mogelijk hun laatste uurtjes slijten, ook alle andere personages, heteromannen en vrouwen, zijn duidelijk het product van een gay sensibility. Alle personages lijken tot leven gewekte figuren uit fotonovellen: een maagdelijke helderziende vrouw (Lola Duenas), een elegante SM meesteres (Cecilia Roth) die het kruim van de Mexicaanse en Spaanse politici onder haar cliënteel telt; een soap ster (Guillermo Toledo); een oplichter-zakenman (Jose Luis Torrijo) die aan de politie probeert te ontkomen; een Mexicaanse huurmoordenaar (Jose Maria Yazpik); een aantrekkelijk pasgetrouwd stel (Miguel Angel Silvestre en Laya Marti). Ze hebben allemaal iets te verbergen en verdringen hun angsten door hun stoutste geheimen op te biechten. De drie stewards hoeven zich trouwens alleen om de Business Class passagiers te bekommeren omdat de economy passagiers meteen in slaap werden gewiegd met drugs in hun drankje. Maar het duurt niet lang of de Business class reizigers geraken door royale porties tequila en een vervaarlijke cocktail van alcohol en drugs in nog hogere sferen. Intussen baadt hun compartiment in een gezellig lounge sfeertje. Tussen de grappen over fellatio, sperma en anaal getransporteerde mescalinepillen door vindt Almodovar zelf plek voor een heus muzikaal nummer: een lip-synch versie door de drie stewards van I’m So Excited van de Pointer Sisters (scène die ook als trailer voor de film wordt gebruikt), wat de seksueel geladen sfeer naar een collectieve ontlading stuwt, een erotische catharsis waarbij iedereen hoog in de lucht ook figuurlijk van de grond komt.

Hoe lichtvoetig en zot de film ook overkomt, dat belette niet dat sommige Spaanse commentatoren er toch ook toespelingen in ontwaarden over de huidige precaire situatie in Spanje: de in slaap gewiegde economy class moet dan voor de behandeling van de Spaanse arbeidersklasse staan, terwijl de corrupte zakenman Mas en de dominatrix Norma met haar klantenlijstje dat opklimt tot de hoogste echelons voor de ontsporingen van de machtigen en gezagsdragers staat. De fictieve La Mancha luchthaven waar het vliegtuig finaal neerstrijkt, verwijst dan weer naar de echte Castellon luchthaven van Valencia die er na het instorten van de vastgoedmarkt verlaten en onaangeroerd bijligt.
Ongeacht de politieke prikjes is Los Amantes Pasajeros toch bovenal een puur Almovar-festijn, waarin de regisseur zijn liefde voor botsend verbaal venijn, zijn ondeugende seksuele obsessies, zijn kleurrijke pop-art visie op de saaie werkelijkheid, zijn voorkeur voor vurige vrouwenrollen en domme donkere mannen, zijn passie voor excentrieke vertolkingen en sterrenglamour (gastoptredens van Penelope Cruz en Antonio Banderas) de vrije loop laat. Veel meer dan zijn recente werk is Los Amantes Pasajeros extreem gestileerd. Almodovar doet nooit de moeite om een echte vlucht te suggereren; zo hoor je nooit het geronk van de motoren maar enkel het concerto van de kibbelende en roddelende stemmen. Het vliegtuig van de fictieve luchtvaartmaatschappij Peninsula (voor wie de production designers een heldere erg sixties aandoende visuele identiteit verzonnen) is duidelijk een onbeweeglijk strak decor waarin Almodovar een soms grappige, soms schunnige theatrale show opvoert vol over-the-top sentimenten, absurde emoties, bonte kleuren en uitzinnige gekte.

LOS AMANTES PASAJEROS
van Pedro Almodovar
Spanje
2013
86 min.

Film: **
Extra’s: 0

A-Film