Ciné-Club Flagey presenteert: Carlito's Way (1993)

Deze wat moraliserende gangstersaga speelt halverwege de jaren zeventig van vorige eeuw, de hoogdagen van de disco en de cocaïne-uitspattingen. Ondanks de flamboyante visuele wansmaak van de betreffende periode en de dynamische actietaferelen, is de toon van de film elegisch.

In groot contrast met zijn over the top vertolking in zijn eerste film met Brian De Palma, 'Scarface' (1983), zet Al Pacino hier een uitermate ingetogen vertolking neer. Hij speelt een Porto Ricaanse gangster uit Spanish Harlem die na vijf jaar brommen vroegtijdig vrijkomt en vastbesloten is zijn leven te beteren en uit de handen van het gerecht te blijven. Het is zijn droom om zijn vroeger liefje (Penelope Ann Miller) terug te winnen en op de Bahama’s een autoverhuurbedrijfje te beginnen. Zijn achterhaalde erecodes, in het bijzonder zijn loyauteit tegenover zijn onbetrouwbare raadsman, worden hem fataal.

Die noodlottige afloop is zeker geen verrassing, want ze zit de film ingebakken: De Palma opent 'Carlito’s Way' met zwart-wit beelden van een zwaar gewonde Pacino die zich vanop zijn draagberrie de gebeurtenissen voor de geest roept die tot deze droevige finale hebben geleid. De verdere film is één lange terugblik ­- in kleur - van een stervende man: een flashbackstructuur waarmee Brian De Palma verwijst naar een klassiek procedé uit het film noir genre.

"Ik ben weg van dit soort verhalen. Zo veel films in dit genre worden er niet meer gemaakt omdat het per definitie om niet al te vrolijke verhalen gaat."

- Brian De Palma

In een interview dat ik met de Palma had toen zijn film in 1993 op de Berlinale werd vertoond, zei hij daar het volgende over: "Je begint met de noodlottige afloop en dan ga je na hoe iemand op die manier aan zijn einde is gekomen. 'Double Idemnity': Fred MacMurray krijgt vier kogels in zijn lijf en al stervende biecht hij op een bandrecorder op wat hij mispeuterd heeft; 'D.O.A.': de protagonist kreeg een injectie van een dodelijke vloeistof en heeft slechts enkele uren de tijd meer om uit te vissen waarom en door wie hij vergiftigd werd. 'Sunset Boulevard': William Holden ligt plat op zijn gezicht in een zwembad en vertelt hoe het zo ver gekomen is. Ik ben weg van dit soort verhalen. Zo veel films in dit genre worden er niet meer gemaakt omdat het per definitie om niet al te vrolijke verhalen gaat."

Pacino geeft aan zijn voice-over gangstermonologen de diep doorleefde allure van straatpoëzie. En De Palma laat de bijna serene levenshouding van Pacino’s Carlito botsen met de opschepperige, pronkerige vertolking van een quasi onherkenbare Sean Penn als de corrupte advocaat die zijn cliënt naar de ondergang voert. Een onbetrouwbaar sujet zoals u zelden zal gezien hebben.

De laatste twintig minuten uit 'Carlito’s Way' behoren tot het briljantste wat Brian De Palma ooit ensceneerde.

De laatste twintig minuten uit 'Carlito’s Way' behoren tot het briljantste wat Brian De Palma ooit ensceneerde. Dit portret van een gedoemde misdadiger eindigt met een grandioze achtervolging in de metro en in New Yorks Grand Central Station. Carlito wordt achterna gezeten door vier doders en probeert zo lang mogelijk de onvermijdelijke confrontatie te ontwijken. De Palma bouwt de tergende achtervolging op naar een gewelduitbarsting op de roltrappen. Inzake cameravoering, montage, ritme en scoring is deze sequentie een echt huzarenstukje, geserveerd door een regisseur die al eerder in gepolijste Amerikaanse spoorwegtempels zijn suspense kunstjes gretig etaleerde. Denk aan de afrekening tussen Eliott Ness en de trawanten van Al Capone in de trappenscène in Chicago’s Union Station in 'The Untouchables' (1987) of de plagende wurgmoord op een prostituee in de toiletten van het station van Philadelphia in 'Blow Out' (1981).

Er is nog een andere actiescène die eruit springt: een slecht aflopende drugsdeal in een verdachte kroeg in East Harlem. Evenzeer een voorbeeld van hoe genreroutine puur door de kunst van de mise-en-scene een cinematografische meerwaarde krijgt.

Patrick Doyle componeerde bij deze sombere flashbackthriller in de film noir traditie een passende plechtstatige en droefgeestige score die tegelijk naar Mahler en naar Bernard Herrmann lonkt.

'Carlito's Way'. Donderdag 14 december om 19 u.30 in Ciné-Club, Studio 5, Flagey, Brussel.
Reservaties: www.flagey.be / www.cinematek.be