'Before Midnight' (Richard Linklater) op 20 juni
'Before Midnight' van Richard Linklater met Ethan Hawke en Julie Delpy donderdag 20 juni om 20u15 in Kinepolis Gent, Kortrijk, Antwerpen, Leuven en Hasselt. Klik hier voor tickets & info.
Gezien Jesse en Celine door de jaren heen door dezelfde acteurs worden gespeeld en Julie Delpy en Ethan Hawke samen met Linklater aan het script werkten en zodoende emoties uit hun eigen leven in het verhaal lieten sijpelen, raken de acteurs en hun rol innig met elkaar verstrengeld en klinken de dialogen zeldzaam authentiek. Julie Delpy met haar babysmile en haar verleidelijke blonde verschijning en de eeuwig jongensachtige Ethan Hawke worden voor de toeschouwer oude bekenden. Het is alsof we tot op zekere hoogte hun intimiteit delen omdat we over een periode van bijna twee decennia getuige waren van de ups-and-downs, de vreugde en de tegenvallers in hun relatie en hoe ze zich wapenden tegen de teleurstellingen in het leven.
In de eerste film 'Before Sunrise' (1995) ontdekten we de karakters als vroege twintigers. Jesse (Ethan Hawke), een rondzwervende Amerikaan en aspirant-schrijver ontmoet op de trein Celine (Julie Delpy), studente aan de Sorbonne, en overtuigt haar om in Wenen uit te stappen. De rest van de dag en nacht (de drie films respecteren deze tijdslimiet) brengen ze al wandelend door de stad door, ze ontmoeten excentrieke mensen en komen tot rust in het park. En vooral: ze praten veel, onophoudelijk zelfs. Over hun ouders en background maar ook over hun gevoelens en romantische verlangens. Wat ze vertellen is soms gemeend, maar soms willen ze vooral een bepaalde indruk op de ander maken, zoals dat met elke kennismaking gaat en met een ontluikende liefdesrelatie in het bijzonder. De film eindigt met Jesse en Celine die aan het station van Wenen afscheid nemen van elkaar, zonder adressen of telefoonnummers uit te wisselen, maar met het voornemen om elkaar precies over zes maanden op dezelfde plek in Oostenrijk te treffen.
Van die geplande ontmoeting komt niks in huis maar negen jaar later lopen ze in 'Before Sunset' (2004) elkaar in Parijs weer tegen het lijf. Julie is intussen een milieuactiviste, Jesse een succesvol schrijver maar ongelukkig getrouwd. Beiden zijn hun magische wandelingen door Wenen nooit vergeten, zo blijkt terwijl ze nu door de Quartier Latin stappen. De tweede film eindigde onzeker over hun toekomst met elkaar.
In het derde deel, 'Before Midnight' (2013) is Jesse weg van zijn vrouw, vormt hij nu een stel met Celine en zijn ze met hun tweeling van een jaar of zeven op reis in Messenia, in het zuiden van Griekenland. Ondanks de zonovergoten landschappen in een Griekenland dat meer op een aards paradijs lijkt dan op een land in crisis, is de sfeer tijdens hun slenteren door fotogenieke locaties meermaals bedrukt. Daar waar Jesse en Celine in hun eerste film nog onbezonnen en onbezorgde twintigers vol jeugdige impulsiviteit waren en in het tweede deel lichtelijk ontgoochelde dertigers, zijn ze nu veertigers die hun enthousiasme en onschuld kwijtgespeeld zijn en moeten vechten tegen de verveling en banaliteit na de romantische roes. Als de film begint is Celine in een slechte bui omdat ze net weer een professionele opdoffer kreeg, terwijl Jesse zich schuldig voelt nadat hij zijn tienerzoon die met hem en Celine in Griekenland verbleef op het vliegtuig heeft gezet richting Chicago en Jesse's ex-echtgenote. In een reeks duidelijk afgebakende sequenties waarvan een aantal gedraaid zijn in lange, onafgebroken takes exploreren Linklater en zijn acteurs het afbrokkelen van hun relatie. Wat begint met wat onschuldig gekibbel, krijgt algauw een zure nasmaak en eindigt finaal in een uitputtend gevecht in een pittoresk hotel waarin onuitgesproken frustraties aan de oppervlakte komen en waaruit vooral blijkt hoe gecompliceerd hun relatie is. De kern van de ruzies lijkt de vraag te zijn wie nu het meest zijn/haar carrière opoffert om hun relatie gaande te houden. De drammerige Celine laat geen kans onbenut om ruzie te stoken en haar woede te ventileren, wat door Jesse wordt beantwoord met sarcasme en weigering om de crisis helemaal au sérieux te nemen. Onder liefhebbers van pure cinema, waartoe ik mezelf graag reken, heerst de opvatting dat hoe minder met dialogen en hoe meer met beelden kan worden verteld, hoe cinematografisch het resultaat. Linklater is een van die zeldzame regisseurs (samen met uiteenlopende figuren als Sacha Guitry, Joseph L.Mankiewicz, Eric Rohmer en Hong Sangsoo) die bewijzen dat ook scènes waarin niets anders gebeurt dan mensen die met elkaar praten intens cinematografisch kunnen zijn.
Zijn nieuwste film bestaat uit één lange opeenvolging van praatscènes die door de kwaliteit van de gesprekken (ze mogen dan nog geïmproviseerd lijken, ze zijn het resultaat van nauwgezette scriptsessies en repetities) en de vertolkingen, maar ook door de variatie van de mise-en-scène, altijd buitengewoon meeslepend blijven en nooit een gevoel van eentonigheid opwekken. Eerst is er de briljante plan-séquence (13 minuten lang) van het gesprek tussen Celine en Jesse in de auto op de terugweg van de luchthaven, terwijl de tweelingdochtertjes op de achterbank liggen te slapen. Tijdens het daaropvolgend lang gesprek tussen Jesse en een aantal medevakantiegangers in open lucht tegen het theatraal gekaderd panoramisch zicht op de baai, heeft Jesse het ook over zijn nieuwe roman die over 'persistent déjà vu' gaat (een gevoel dat natuurlijk ook de toeschouwer deelt die zich afvraagt of hij bepaalde replieken of situaties al niet eerder heeft gehoord of gezien). Samen met wat oudere genodigden en een jonger stel zijn Jesse en Celine te gast bij een vermaarde lokale schrijver (gespeeld door de grote Engelse fotografieleider Walter Lassally, bekend voor zijn Free Cinema films maar ook voor Zorba the Greek). Tijdens de amicale maaltijd al fresco wordt duchtig gefilosofeerd over hoe verschillend de generaties aankijken tegen de wereld, het leven en de liefde. In groot contrast met deze klassiek 'gedécoupeerde' scène, volgt dan de meest strak geregisseerde en minimalistische sequentie : de lange wandeling van Celine en Jesse naar hun hotel in één continu shot, tijdens dewelke Celine ook een allusie maakt op Rossellini's Viaggio in Italia (1956), zonder dat ze zich de titel van deze baanbrekende film over een huwelijkscrisis nog herinnert. Volgt de climax scène met de ontluisterende ruzie in de hotelkamer gereserveerd door hun Griekse vrienden die Jesse en Celine op een passioneel nachtje hoopten te trakteren. Voor deze harde confrontatie tussen de twee minnaars hanteert Linklater de meest adequate stijl: de shot/tegen shot montage. Nu exploderen ook de al lang smeulende seksuele spanningen in hun relatie. Zo heeft Celine het niet langer louter op Jesse's literaire mankementen gemunt heeft ('You're no Henry Miller on any level'). Celine verlaat een paar keer de kamer, keert telkens weer terug (Linklaters ingenieuze variatie op de slaande deuren van de klassieke vaudeville) om zich uiteindelijk bij het vallen van de avond terug te trekken op het terras aan het water, waar een milde romantische verzoening volgt. Die hele scène is een heuse krachttoer: een dertig minuten lang gevecht waarin Linklater en zijn acteurs de desillusie en de melancholie vatten bij het besef dat het leven nu meer dan half voorbij is en men bij gebrek aan energie verzaakt heeft aan de wilde dromen en ambities van zijn jeugd.
Het hele leven op film
Richard Linklater is zeker niet de eerste regisseur die in een nieuwe film personages uit een vorige laat opdraven. Zo liet Jacques Demy al zijn twee protagonisten uit 'Lola' (1960) terugkeren in latere films: Anouk Aimée's titelpersonage dook weer op in Los Angeles in 'Model Shop' (1968) en Roland Cassard in 'Les Parapluies de Cherbourg' (1964). Ook Ingmar Bergman herenigde in 'Saraband' (2003) het paar uit 'Scènes uit een Huwelijksleven' (1973). En er zijn natuurlijk ook allerlei series waarin we door de jaren heen de peripetieën volgen van dezelfde protagonisten, van James Bond tot Star Wars en Indiana Jones. Zeker in deze langlopende series is de inzet zeker niet dat de personages grote evoluties meemaken. Helemaal anders is het gesteld in Linklaters 'Before' trilogie waarin de bioscoopbezoeker de personages ziet verouderen, veranderen en verliezen en alsmaar dichter ziet opschuiven naar de dood. De enige regisseurs die qua ambitie iets vergelijkbaars ondernamen zijn François Truffaut met zijn 'Antoine Doinel' cyclus die bestaat uit vier episodes die zich uitstrekken over een periode van twintig jaar, van 'Les Quatre Cents Coups' (1959) tot 'L'amour en fuite' (1979) en Francis Ford Coppola die in zijn 'Godfather' trilogie gemaakt tussen 1972 en 1990 de opkomst en ondergang van maffiabaas Michael Corleone (gespeeld door Al Pacino) dramatiseert. Het documentair equivalent van de fictieve 'Before' cyclus is de beroemde 'Up' serie waarin Michael Apted om de zeven jaar verslag uitbrengt over het leven van een vijftiental Britten die hij intussen volgde van hun zevende tot hun zesenvijftigste.
Klik hier voor tickets & info.
'Before Midnight' van Richard Linklater met Ethan Hawke en Julie Delpy donderdag 20 juni om 20u15 in Kinepolis Gent, Kortrijk, Antwerpen, Leuven en Hasselt.
'Film Fest Gent on tour', dat is elke derde donderdag van de maand de unieke sfeer van het festival herbeleven in Kinepolis Gent, Kortrijk, Antwerpen, Leuven en Hasselt. We verwennen je één keer per maand met de unieke vertoning van een uitzonderlijke film, zorgvuldig geselecteerd door Film Fest Gent en Kinepolis.