Vec vidjeno (Reflections)

De Joegoslavische film geeft de reputatie een unieke flair te hebben voor het tragikomische, met films vol grijnzende humor en bittere geschiedenissen, waarin het regime niet zelden over de hekel gehaald wordt. Deze Déjà Vu van Goran Markovic is evenwel anders: het is een verinnerlijkte, weemoedige film over een pijnlijk gekwelde man, wiens leven overschaduwd wordt door eenzaamheid, onvermogen en pijnlijke herinneringen.

Mihailo was ooit voorbestemd een wonderkind te worden aan de piano. Maar familiale toestanden zouden die voorbestemming tenietdoen. Zijn vader wordt na de oorlog opgepakt en veroordeeld en later zou zijn moeder, met wie hij een heel sterke binding heeft, zelfmoord plegen. Vijfentwintig jaar heeft hij niet gespeeld. Hij komt aan de kost als pianoleraar en leidt een teruggetrokken bestaan in het door de overheid gehalveerde huis van zijn jeugd. Aan de andere kant van de kast (het is niet eens een echte wand) leeft een gezin met kinderen: elk gerucht is hoorbaar. Als hij al eens een pianotoets aanraakt wordt er dadelijk tegen de 'muur' gebonsd. Op school krijgt hij op een dag een nieuwe collega: Olga, een dansleraresje dat bijzonder mooi is: blond en heel sexy. De hele school zit meteen achter haar aan en ook Mihailo is als door de bliksem geslagen. Vreemd genoeg laat zij alle knappe aanbidders links liggen en begint zij een verhouding met hem. Het blijkt al vlug dat ook haar bestaan kleurloos en uitzichtloos is: haar vader is een brutale dronkelap en zii moet voor haar zieke broer zorgen. Sex is voor haar het enige middel om aan dit bestaan te ontsnappen. Voor Mihailo herleeft echter tegelijk het verleden, de figuur van zijn moeder, het verlangen naar de geborgenheid die hij zo lang heeft gemist. Wanneer Olga op school een feest organiseert overhaalt zij hem ertoe opnieuw aan het klavier te gaan zitten...

Markovic' film is bijzonder rijk aan motieven en thema's: behalve de psychologische gegevens is er in deze film commentaar op sociale toestanden, politieke satire en ook een onvervalst liefdesverhaal. Bijzonder knap verweeft hij de verschillende motieven tot zij allemaal samen culmineren in een escalatie die de film in de buurt brengt van de ‘psycho’thriller. De mooie muziek en de warme, intimistische fotografie maken van deze Déjà vu een van de mooiste Joegoslavische films van de jaren '80. (wp)