Scrubbers

SCRUBBERS ("uitschot") is een erg vreemde film. Naar de inhoud schijnbaar sexistisch, maar van de hand van Zetterling kan dat gewoon niet. De vorm is dan ook contradiktorisch met het narratieve. De inhoud lijkt de volgende. Carol is ontsnapt uit een jeugdgevangenis omdat ze in een andere terecht wil, nl. in die waar het meisje zit waarop ze verliefd is. Als ze daarin is geslaagd, laat haar geliefde haar evenwel demonstratief blijken, dat zij alvast een andere vaste vriendin gevonden heeft. Carol wordt nu vriendin en beschermelinge van Eddie, een typische "butch" - zoals de meer stoere lesbische types genoemd worden. Maar Eddie komt eerder vrij dan Carol en dan is ze weer alleen. Carol ontsnapt opnieuw, samen met de 18-jarige Annetta, die haar tweejarig dochtertje wilde opzoeken in het tehuis. Deze herkent haar echter niet. Annetta wordt weer opgepakt. Hallucinerend door de "kalmerende" middelen die ze krijgt toegediend en door het verlangen naar haar dochtertje, denkt ze dat Carol haar verraden heeft, en ze zint op wraak…

In SCRUBBERS ligt vrij veel nadruk op het geweld en de schaamteloosheid waarmee de vrouwen vechten tegen Het Systeem en tegen elkaar. Het lijkt wel een typische wit-zwart film. Maar Zetterling is subtieler, ze is blijkbaar goed op de hoogte van de klassieke "vrouwengevangenisfilm" van het exploitatiegenre. Haar personages reageren uiteindelijk niet naar het verwachtingspatroon van de kijker. De zogenaamde lesbische verhoudingen tussen de vrouwelijke gevangenen zijn telkens een cover up voor iets anders. Het is vooral de uitdrukking van macht met betrekking tot sex die Zetterling onder de loupe neemt. Voyeuristisch sexueel kijkgenot behoort niet tot het register dat Zetterling bespeelt. Integendeel is de veronderstelde homoseksualiteit voor Zetterling de sleutel naar een verkenning van de subkultuur bij vrouwen. Een subkultuur die geestig en vrolijk is. Er worden schunnige verhalen verteld, gekke stories, desnoods op rijm. Het hoogtepunt vormt telkens dat moment van de avond waarop ze allemaal opgesloten zijn in hun cellen. Er ontstaat dan een communicatie vanuit de raampjes op de binnenplaats, via welke cadeautjes, sigaretten en liefdesverklaringen aan elkaar worden doorgegeven. Een prachtige vondst die iets laat vermoeden van het gevoel van eigenwaarde van deze gedetineerde vrouwen (noteer dat de "actrices" allemaal ex-gevangenen zijn!) die zich binnen de structuren niet willen laten kennen. Er is toch liefde en verlangen, als ze het maar kunnen verbergen achter het geweld, achter Het Systeem, of gewoon in hun eigen celletje.