Metropolis

METROPOLIS een reuze stad in de eenentwintigste eeuw. Een stad met gigantische wolkenkrabbers waar de 'Meester van Metropolis' zijn leven slijt in prachtige tuinen en waar de arbeiders als slaven gebukt lopen beneden in de stad. De arbeiders die de stad doen draaien leven een hopeloos en grauw bestaan als automaten, stomme machines, die marcheren. Er wordt gemompeld over een opstand tegen de Meester, maar een jong meisje Maria, zal ze tegenhouden, want ze vreest dat alle opstandelingen anders ten dode opgeschreven zijn. Tussen beiden, tussen de hoogte en de laagte, het licht en de duisternis, werkt de geleerde Rotwang, een waanzinnig brein, die een kunstmatige mens ineenknutselt. Hij geeft aan zijn robot het uiterlijk van Maria, van de reddende engel, die nu een engel des verderfs wordt en openlijk de opstand predikt, die dan ook losbreekt. Maar het zijn de opstandige arbeiders die als eersten het slachtoffer worden van hun daad.

Men kan zeggen dat er iets profetisch zat in deze film; de beelden van de rijke lui doen wel denken aan Nazistisch vertoon; de grootsprakerigheid van get duizendjarige rijk stemt overeen met wat Europa te wachten stond hadden de Hitlerjongens hun snode plannen kunnen uitvoeren, maar bovendien houdt de film, ondanks von Harbou's inmenging ongetwijfeld een sociale waarschuwing in die tijd altijd geldend is en enkele jaren later door verschillende romans zou benadrukt worden van Huxley's BRAVE NEW WORLD tot Orwell’s 1984. Men mag niet vergeten dat Langs utopische visie alles behalve prettig was en zeker heeft moeten inwerken bij de intelligentsia van zijn tijd.

Het Langiaanse in de film manifesteert zich voor de toeschouwer in de eerste plaats in de architekturale overvloed en rijkdom van het dekorum. Lang werkte hier met een matematische preciesheid, waar het de sekwenties betreft met arbeiders. Ze vormen een groep, een entiteit, die hij doet bewegen als op driloefeningen. Met gebogen hoofd en hangende schouders evolueren ze als een stom. beest, log en zwaar en zonder persoonlijkheid in een monotoon ritme en het dekor waarin ze evolueren, heeft iets hallucinant, alsof een Caligari de geometrie der plaatsen heeft getekend. Het doet aan als de slachtplaats van een mensenvretende Moloch, die als een konstante dreiging ter plaatse heerst. Ook het akteren draagt in zich alle expressionistische elementen, wanneer Lang zijn groepen opstelt en bovenal in de lichttechniek, zoals we dit reeds bij hem gewoon zijn. Dit laatste aksentueert de elementen van het gegeven:luchtig en speels waar de Meesters heersen; somber en grauw bij de arbeidersmassa. De symboliek is hier nog··doorgedreven want deze prezentatie van de krachten in verhouding duidt op het "geluk" van de bovenwereld en het "ongeluk" van de onderwereld. Het geluk is het licht, het ongeluk het donker. Meer Langiaans zijn de personages en hun onderlinge verhoudingen. Er is Freder, de zoon Fredersen, de Meester, die als tussenpersoon en als mediator wil optreden, tevens verblind door zijn liefde voor Maria. Hij wordt helemaal de "outsider", de onschuldige uit de Langiaanse Persona Dramatica. Zijn vader verstoot hem en de arbeiders wantrouwen hem. Rotwang is nog interessanter. Zijn vrouw, Hel, werde hem door Fredersen afgepakt en zijn kreatie is dan ook toevallig een vrouwelijke robot, met een uiterlijk van een onschuldig meisje en die de val van de Fredersen in de hand moet werken. Rotwang is echter ook op de grens van de realiteit en waanzin. Hij behoort tot geen enkel boord en zijn motivatie is zuiver persoonlijk, terwijl sociaal gezien de robot de oplossing is voor de problemen van Metropolis. Er is ook Maria, het onschuldige wicht, die een dubbele persoonlijkheid krijgt wanneer de robot met haar uiterlijk op het toneel verschijnt. Een knappe vertolking van de egerie van de Fantastische film in Duitsland: Brigitte Helm Het is niet de liefde van Maria voor Freder die de oplossing geeft: deze is komplexer, wnat menselijk op sociaal-ekonomisch vlak en men moet niet vergeten dat METROPOLIS evenals BRAVE NEW WORLD een afschuwelijk beeld ophangt van hetgeen ons eventueel te wachten staat. Moralizator Lang staat hier achter zijn toekomstbeeld en vertelt ons over de verloren mens in de maatschappij van moren. (Danny De Laet)