Memoria

Elf jaar nadat hij de Gouden Palm won voor Uncle Boonmee Can Recall His Past Lives was Apichatpong Weerasethakul dit jaar eindelijk nog eens aanwezig in de competitie in Cannes. Het leverde hem de Juryprijs op voor Memoria. Het is de eerste Engelstalige film van de Thaise filmmaker die een kwarteeuw geleden een filmopleiding kreeg aan het Art Institute of Chicago. En meteen ook zijn eerste Spaanstalige film, want Memoria speelt in Colombia. Tilda Swinton geeft gestalte aan Jessica, een plantkundige gespecialiseerd in orchideeën. In Bogota bezoekt ze haar zieke zuster. Maar Jessica heeft óók een medisch probleem: zij wordt geplaagd door een geluid dat ze omschrijft als “een betonnen sloopkogel die onder water tegen een metalen muur botst".

Of is het géén medisch probleem? Jessica slaagt er in elk geval niet in de oorzaak van haar tinnitus te vinden. Ze denkt aan een overleden hond die ze niet voldoende aandacht gegeven heeft en de toverformules van een Amazonevolk rond wiens gebruiken haar zus een theaterstuk maakt. Dat klinkt niet erg rationeel, maar wel heel erg à la Weerasethakul. Zijn werk (zowel films als kunstinstallaties) handelt keer op keer over dromen, geesten, de ongrijpbaarheid van het verstrijken van de tijd en het geheugen (in het Spaans: memoria).

Ook opvallend: de bloedige geschiedenis van Colombia zit door Memoria verweven. Dat is geen toeval, want de Thaise films van Weerasethakul hadden het voorbije decennium almaar vaker een politiek-sociale onderstroom, zonder openlijk het regime te bekritiseren. In interviews was hij een stuk minder terughoudend en vijf jaar geleden gaf hij al aan dat het voor hem moeilijk zou worden om in zijn vaderland te blijven werken.

Het is duidelijk dat Weerasethakuls eerste film buiten Thailand geen breuk vormt met zijn vorige, zelfs niet qua locaties: ook nu brengt hij de jungle in beeld als een personage dat even belangrijk is als de menselijke. Het verhaal in de klassieke betekenis van het woord is niet de drijvende kracht van Memoria. Het is een fluisterend beeldgedicht, verpakt in lange shots, dat je als een langzaam opdoemende mist omspant, je stevig vastgrijpt en uiteindelijk door elke porie van je lichaam naar binnendringt, recht naar het hart, om je tot slot betoverd achter te laten.