Megáll az idö (Time Stands Still)

PETER GOTHAR
Geboren te Pecs. Studeerde aan de Landbouwuniversiteit van Keszthely en aan de Hogere Hotelschool van Budapest. In 1968 wordt hij medewerker aan de Hongaarse Televisie als assistent­-realisator. Hij behaalt in 1975 zijn diploma van regisseur aan de Hogere Kunstschool voor Drama en Cinema. Is realisator van talrijke documentaires, kinderfilms en drama's voor de TV, en directeur van een toneelgezelschap. In 1973 realiseert hij zijn eerste langspeelfilm AJANDEK EZ A NAP (Een Gezegende Dag), die op het festival van Venetië 1980 een Gouden Leeuw behaalt.

Megall az Ido / De Tijd Staat Stil
Dat nostalgie of herinnering niet noodzakelijk synoniem is met slijmballerij, bewijst Peter Gothars MEGALL AZ IDO (De tijd staat stil) . Deze film is een bijzonder geslaagde "American graffiti" op z'n Hongaars. Op de soundtrack bv. veel Paul Anka ("You are my destiny" wordt dramaturgisch aangrijpend gebruikt), maar ook het schoolrockgroepje dat Berry en andere rockers uit de boxen puurt, is waanzinnig goed. De film vangt zeer betekenisvol aan met niet mis te verstane beelden van de Hongaarse opstand in 1956. Nadien verplaatst de aktie zich naar een schoolmilieu, van 1963 tot 1967. De eerste liefde tussen een jongen en een meisje, gesol onder de studenten met seks-en pornofoto's. Een begrijpende leraar straft de jongens niet, maar poogt hun bij te brengen dat liefde meer is clan een penislengte of een variatie. De man wordt omwille van zijn tolerantie zelf de laan uitgestuurd. De zelfmoord van een opstandige jongen wanneer hij dreigt gesnapt te worden na het vernielen van portretten van kommunistische heiligen (Lenin, Marx). Andermaal een Hongaarse film dus die schitterend is gemaakt en geen blad voor de mond neemt. Er roert entwat al lang in Hongarije, in alle stilte en zonder luidruchtige solidariteitstoestanden en vooral "medelevende" akties van het Westen. De Hongaren hebben hun lesje geleerd, maar zijn ook niet stil blijven zitten. Nu maar hopen dat met de Polen hetzelfde kan. Wanneer wij ons potje koken, duurt het misschien niet eens 24 jaar? (Film en televisie juli/ augustus 1982)

"Misschien is het niet gepast in andere landen om het Hongarije van de jaren zestig te kennen, maar dat neemt niet de noodzaak weg er iets van te weten om de film te begrijpen. Wat mij betreft is het juist de authenticiteit van de historische weergave die ik het belangrijkst acht." Toch is zijn film een van de weinige uit de nieuwe Hongaarse golf, die zowel in binnenland als buitenland effect sorteert. Dat komt door de mengeling van beide thema's: enerzijds de bekende perikelen van adolescenten in hun confrontatie met prille seks, ouderlijk gezag en een repressief onderwijssysteem en anderzijds de politieke waarde van die confrontatie. Wie zich voor een van beide interesseert, zal nog gefascineerd raken door de briljante stijl van de film, die dan authentiek mag wezen, maar beslist niet naturalistisch. (Cultureel supplement NRC Handelsblad februari '83)