Looks and Smiles

KEN LOACH
Begon als akteur in het Birminghamse, schakelde snel over naar de televisie, eerst bij ABC dan BBC. Daar leerde hij Tony Garnett kennen, die bijna al Loach's speelfilms produceerde. Hun eerste met TV-projekt werd POOR COW ('68). Vervolgens komen KES ('70), FAMILY LIFE ('71), BLACK JACK ('79), THE GAMEKEEPER ('80) en LOOKS AND SMILES ('81). De filmografie van Loach is veel uitgebreider dankzij menige televisiefilm zoals CATHY COME HOME ('67), WEDNESDAY'S CHILD ('73) en vooral DAYS OF HOPE ('75) en THE PRICE OF COAL ('77).

"Mick, Alan en Karen zijn 17. Ze zijn vol energie, gelukkig en hoopvol; echte produkten van de westerse industriële maatschappij. Zij kunnen de wereld veel aanbieden. Wat kan de wereld hen aanbieden?”: zo stelt Ken Loach zijn laatste film voor. Het verlaten van de school is voor hen slechts het vertrekpunt van een alarmerende toekomst. Er is geen werk, alleen de illusie kan hen redden, maar ook deze evasie loopt op een sisser uit. LOOKS AND SMILES blijft een verrassende film. Het is een dubbele flashback. Eerst één in de engelse filmgeschiedenis, we keren terug naar het echte engelse neo-realisme, de free-cinema. Ten tweede komt men terug bij Ken Loach's debuutfilms (POOR COW en FAMILY LIFE). Loach is ook trouw aan zijn eigen thema's (arbeiderswijken, werkzoekende jongeren, etc.), hetgeen nog eens wordt bevestigd door de aanwezigheid van scenarist Barry Hines (plotschrijver o.a. van KES). LOOKS AND SMILES is natuurlijk representatief voor zijn tijd. En terzelfdertijd wijst zijn stijl naar een veristisch akademisme. Het gebruik van een zwart-wit fotografie wijst ook al naar die nostalgie naar de free-cinema, maar ankert zich ook in een alledaagse hedendaagse sociale schriftuur.

Nooit zullen de juistheid van toon, het engagement, de toegeeflijkheid, de tederheid van LOOKS AND SMILES kunnen aangevochten worden. Het verhaal is een hedendaagse tragedie: jeugdwerkloosheid. Zo aktueel als de krantekoppen van vandaag, zo tragisch als de file van morgen aan het stempellokaal. Want het is een feit dat duizenden jonge mensen voor het sombere vooruitzicht staan van een leven zonder werk. In de handen van Ken Loach, Barry Hines en Chris Menges worden statistieken omgevormd tot een verhaal, niet zonder humor, geheel op lokatie verfilmd, grotendeels in Sheffield. Een stad die groot werd door het staal en nu verlamd wordt door een ander soort industriële revolutie. Zoals gewoonlijk heeft Loach grotendeels met onbekende akteurs gewerkt. Twee jongeren - Graham Green en Carolyn Nicholson - spelen de hoofdrollen, Mick Walsh en zijn vriendinnetje Karen Lodge. Graham, een recente schoolverlater, was leerling monteur toen hij bij Loach op auditie kwam en Carolyn ging nog naar school. Tony Pitts die de rol van Alan Wright vertolkt was ook juist van school en leerling mechanieker. Het verhaal van Mick Walsh en zijn kameraden is identiek aan dat van duizenden andere jongeren. Als zoon van een metaalarbeider uit Sheffield, staat hij bij het verlaten van de school voor een sombere toekomst. Hij is verstandig en wil automechanieker worden, maar er is geen vooruitzicht op een plaats als leerjongen. Eén van zijn kameraden, Alan, gaat naar het leger en Mick vraagt zich af of hij dat ook niet zou doen. Mick's pogingen om werk te vinden zijn bijzonder onsuksesvol. Hij schrijft hopen brieven, loopt de straten af op zoek naar werk, maar ontmoet overal het bittere: geen plaats. Op het laatst lijkt het,
dat het alternatief voor een leven aan de dop, inderdaad het leger is. Filmen in een stad getroffen door de krisis, drukte iedereen met de neus op de realiteit van het verhaal dat ze filmden. In Sheffield in 1980 was het onmogelijk het feit te negeren dat werkloosheid - of op zijn best deeltijdse arbeid - de levenswijze van duizenden was geworden. Ken Loach wees op het feit, dat in een plaatsingsbureau waar ze filmden, een bordje hing met: "Job van de Week". Vroeger waren er veel, nu slechts één, met tientallen, misschien honderden kandidaten.