Les Ambassadeurs (Assoufara)

NACEUR KTARI
Realiseerde tot op heden slechts één langspeelfilm, nl. deze "AMBASSADEURS". Met het scenario werd in 1972 de eerste prijs behaald in een wedstrijd ingericht door het franse "Agence de Coopération CulturelIe et Techniques”. Tussen 1967 en 1972 was hij assistent bij o.a. Roberto Rossellini, Robert Enrico en Dino Risi; realiseerde ook enkele kortfilms. Sedert 1977 is het weer stil omtrent Naceur Ktari. Onlangs vond men echter wel zijn naam terug tussen de credits van Speelberg's RAIDERS OF THE LOST ARK bij de tunesische technische ploeg.

Deze noordafrikaanse-franse koproduktie kan gerust beschouwd worden als één der belangrijkste en meest opzienbarende films uit de jaren zeventig over de problemen van de emigratie en van de gastarbeiders. In het begin van de film wordt een "redevoerinkje" gehouden voor de emigrerende arbeiders vóór hun vertrek naar Europa: "Velen onder jullie vertrekken naar Frankrijk, anderen naar Duitsland of naar Zwitserland ... We hebben alles voorzien om jullie problemen op te lossen. Onthoud dit: op een dag komen jullie terug naar dit land. Het is hier dat jullie geboren zijn en op deze grond dat jullie zijn opgegroeid. De stage die jullie hier achter de rug hebt zal het zoveel gemakkelijker maken om alle klippen van de aanpassing te omzeilen in het land van onthaal. Maar let op. Van jullie gedrag zal het beeld van ons land afhangen. Dit is zeer belangrijk... Het is voldoende dat één onder jullie steelt opdat al je landgenoten dieven worden. Ja elk onder jullie is een ambassadeur, en wij zijn ervan overtuigd dat elkeen de beste ambassadeur van ons land zal zijn."

LES AMBASSADEURS bezet een aparte plaats als film over racisme en gastarbeiders, vooral dankzij zijn politieke inhoud. Men kan de film van Naceur Ktari het ideaal voorbeeld noemen van de "Derde Cinema" naar de theorie van Fernando Solanas (de kineast van LA HORA DE LOS HORNOS). Deze film is een offensieve film, die in tegenstelling tot het neo-realisme, elke vorm van humanistische benadering weigert om de zware problemen van immigratie op te lossen. Hier stelt men zich niet tevreden met de beschrijving van een situatie, maar men gaat verder dan het "evokeren" van een toestand; met deze film wil men de rechtstreeks betrokken toeschouwers doen reageren tegen hun onderdrukking.

Wat ook LES AMBASSADEURS zo representatief maakt voor de hedendaagse politieke films is het moderne in zijn structuur. Wij staan nooit voor ideologische marionetten of vaandeldragers die even irreëel als hinderlijk zijn, maar wel voor echte mensen, zonder dat zij op een of ander moment helden worden (de aanleiding hiertoe was zeer aanlokkelijk). Naceur Ktari doet ons het gevoelsleven van een gemeenschap aanvoelen, evenals zijn ontreddering en woede na de moord op één van de hunnen. Net als in de films van Jorge Sanjines, tracht men hier een realiteit weer te geven om de toeschouwer de mogelijkheid te geven de menselijke rijkdom en politieke betekenis tegelijk te ervaren. Omdat de film, uiteindelijk, het wachtwoord "Daar waar oppressie is, is er weerstand" illustreert, kan men LES AMBASSADEURS soms wel schematisme verwijten, zo bv. wanneer men een zeker "links" denken over het immigratieprobleem op de korrel neemt. Maar wat men dan al te dikwijls vergeet bij zulke films is, dat wanneer men ze aan een andere publiek voorstelt (amerikanen, europeanen, afro-arabieren, intellektuelen, arbeiders) de reacties telkens anders zijn, om maar niet van de tegenstellingen tussen die reacties te spreken.

Een vergelijking is mogelijk met het, o zo briljante, PANE E CHOCOLATE van Franco Brusati, maar het eindbeeld is daar nochtans minder afdoend dan bij LES AMBASSADEURS (Nina Manfredi blijft alleen staan voor een tunnel, symbool van zijn onmacht en de onzekere toekomst); deze film spoort aan tot een kollektieve weerstand, ware het dan, slechts op een allegorische manier. Naceur Ktari verklaart o.a. over zijn film: "Ik heb in de eerste plaats getracht het innerlijke van de noordafrikaanse gastarbeider in Frankrijk te tonen, en dit in een vorm die ook de grote massa van arabische en franse kijkers kan boeien. Ik heb elke vorm van intellektueel hermetisme geweigerd. Ofschoon ik het zo aantrekkelijk mogelijk heb willen maken, heb ik ook getracht de commerciële valkuilen te ontwijken. Ik heb niet de les willen spellen aan de noordafrikaanse arbeiders van wie ik denk dat hun bewustzijn wel wat hoger ligt dan dat van hun landgenotenstudenten. Sommigen verwijten me, een aantal problemen van de inwijking niet naar voren te hebben gebracht, maar het is onmogelijk alles te vertellen in een enkele film."