Le Grand voyage (Ibn as sabil)

Een jonge vrachtwagenchauffeur vertrekt uit Zuid Marokko met een lading dadels. Hij rijdt naar het Noorden. Een Marokkaanse roadfilm dus. Dit is echter alleen maar een voorwendsel (zij het een aangenaam) om de kontrasten en minder fraaie aspekten van de hedendaagse Marokkaanse samenleving bloot te leggen.

Na de kalme dood van de Marrokaanse kinematografie op het einde van de jaren zeventig, werden dankzij een vernieuwde subsidiepolitiek -die in se niet bijster gelukkig is: geen voorschotten, wel terugbetalingen - in ‘80 vijf films, in ‘81 zeven films geproduceerd. Naast de vrij grootse produktie AMOK van Souhel Ben Barka - over de slavenhandel - noteert men vooral jonge kineasten met een eerste of tweede film. Hieronder vermelden we AL HAL - TRANSES van Ahmed El Maanouni (met een over de popgroep Nass el Ghiwane) en vooral ARAIS MIN KASSAB - POUPEES DE ROSEAU van Jilali Ferhati (de Arabische vrouw, slachtoffer van de traditie en de vooroordelen). IBN AS SABIL - LE GRAND VOYAGE van Mohamed Abderrahman Tazi is diens eerste langspeelfilm. De kineast, 40 jaar oud, studeerde film aan de parijse IDHEC, was kameraman en draaide zelf een 10-tal korte films.
Deze film baseert zich op de twee Marokkaanse kinematografische pijlers: nationalisme en pan-arabisme. Het gegeven is op papier heel eenvoudig. Een jonge vrachtwagenchauffeur vertrekt uit Zuid-Marokko met een lading dadels. Hij rijdt naar het Noorden. De man is een beetje naïef, te vlug bereid om zijn diensten te verlenen en wordt steeds het slachtoffer van één of andere oplichter. In het Zuiden is alles nog amusant, ongevaarlijk, maar hoe meer en meer hij naar het Noorden trekt, naar de invloedssfeer van de Westerse “beschaving” hoe dramatischer, pijnlijker het wordt: hij wordt het slachtoffer van een vete, waardoor een heel dorp in rep en roer geraakt: hij ziet zijn klederen, dadels en nog veel meer verdwijnen.
IBN AS SABIL - LE GRAND VOYAGE kan je ook bestempelen als een “road-film”, die ons een beeld geeft van de Marokkaanse samenleving, of beter, van de verschillen in die beschaving: het Zuiden, dat slechts sporadisch in kontakt komt met een industriële maatschappij, en nog al zijn wortels behouden heeft in de traditionele Arabische kultuur; het Noorden dat een tegenstelling vormt met het Zuiden en alle knepen kent van een moderne Westerse wereld - het allerlaatste avontuur van onze ongelukkige vrachtwagenchauffeur wijst niet op een terugkeer naar het Zuiden, maar veel meer op een “verlaten” van het land, op een nieuw avontuur in het “Westen”.
De film van Tazi kan je niet in één of ander genre onderbrengen: hem alleen als een “on the road”-film rangschikken zou al te gemakkelijk, vrij oppervlakkig en weinig naar de vorm kijken zijn. IBN AS SABIL - LE GRAND VOYAGE begint op een neo-realistische wijze, verandert in een tragie-komedie om ten slotte om te slaan in een soort parabel van betoverende wanhoop of als je optimistisch bent, van hoop. De hoofdkwaliteit van IBN AS SABIL - LE GRAND VOYAGE begint op een neo-realistische wijze, verandert in een tragi-komedie om ten slotte om te slaan in een soort parabel van betoverende wanhoop of als je optimistisch bent, van hoop. De hoofdkwaliteit van IBN AS SABIL - LE GRAND VOYAGE ligt in het feit dat de kineast regelmatig een andere weg inslaat zonder dat de verschillen in de beschreven werelden de diepere eenheid van het hoofdpersonage benadelen. Dit bewijst dat Tazi, en ook zijn scenarist Noereddine Saïl, zeer bekwaam over alle registers beschikken en deze bespelen. Nu alleen nog kijken en wachten op hun volgende prent, want zij kunnen een nieuwe manier van filmen brengen in de Maghred. (JMDV)