Du beurre dans les tartines (Bread and Butter)

MANU BONMARIAGE
Vooral bekend als kameraman van de RTBF-reeks FAITS DIVERS van Jean-Jacques Péché. Werd vervolgens realisator aan RTBF voor heel wat binnen- en buitenlandse reportages. Als 16mm-kineast draaide hij o.a. HAY PO'L DJOU ('79), BIEN TRAVAILLER, BIEN S'AMUSER ('79), RUE DE L'AMOUR DES AMIS ('80) (met Hugo Pratt), LA VIE CONTINUE ('80).

Aan de basis van deze sociale reportage (dokumentaire film) ligt het "Centre Bruxellois de l'Audio-Visuel'' (GBA), dat in zijn produktieschema een film voorzag over de problematiek van in moeilijkheden geraakte kleine ondernemingen. Men heeft in de eerste plaats gezocht naar een sterk en overtuigend gedokumenteerd standpunt, dat dicht aansluit bij de werkelijkheid.

DU BEURRE DANS LES TARTINES mag beschouwd worden als een volwaardig produkt in de prestigieuse reeks Belgische dokumentaires waarvan BORINAGE van lvens en Storck nog altijd de vaandeldrager blijft. De film - vooral de inleidende taferelen van opstappende 1 mei-betogers - doet aan de Ivens Storck film denken. DU BEURRE DANS LES TARTINES verhaalt het dagelijkse leven in een (Waals) bedrijf, juist voordat belangrijke herstruktureringen moeten doorgevoerd worden. Het betreft een typisch familiebedrijf vader en twee zonen zijn de hoofdverantwoordelijken. Zij kunnen maar moeilijk de nieuwe realiteit van de Centrumstreek zonder kolenmijn aanvaarden. De onderneming moet omschakelen tot het produceren van andere elektrische boren, en dit ging in de bloeiende jaren '60 al niet zo eenvoudig. Nu de krisis er is, moeten er weer nieuwe oplossingen gevonden worden om het bedrijf te redden. Het materiaal is nog eens verouderd, de goede wil is overal wet aanwezig, maar men denkt al te gemakkelijk dat het bedrijf eeuwig zal blijven bestaan. En in plaats van zich aan te passen aan de nieuwe ekonomische noden, verkiest men een status quo die onherroepelijk de nederlaag betekent op middellange of lange termijn.

DU BEURRE DANS LES TARTINES tracht ons te informeren over de betekenis van het woord "krisis" in het dagelijkse leven van arbeiders, bedienden en patronaat, die elkaar in een bedrijf dagelijks spreken en ontmoeten. In 1980 betekent "krisis": het voorstel, door de raad van beheer geformuleerd, van het ontstaan van 30 à 40 % van het personeel. Hoe kan dit nu? Een verhouding van 50 % arbeiders en 50 % bedienden is een wanverhouding, die absoluut niet aan de ekonomische realiteit van de jaren 80 beantwoordt. Ten tweede is er het tekort aan diversifiëring, ofwel gebeuren alle inspanningen op dit niveau laattijdig. DU BEURRE DANS LES TARTINES is een kroniek waar elkeen zijn eigen personage vertolkt. Het is een sterke film die zowel aanleunt bij de reportage als bij de “cinéma-vérite”/”candid-eye cinema". De kamera heeft alles gevat; de werkplaatsen, de ondernemingsraden, de beheerraden, waar verzet en konflikten naar voor komen, nog erger worden en door de krisis en door de moeilijkheden die zich opstapelen.

Een film over de ekonomische en sociale krisis van een regio in verval, die de moeilijkheden vertelt waarmee meer kleine- en middelgrote bedrijven gekonfronteerd worden, die ons midden in het België van vandaag brengt, dit van de arbeiders, de kaders, de bazen die zo goed en zo kwaad als ze kunnen trachten te overleven. Maar voor alles blijft DU BEURRE DANS LES TARTINES een sociologisch en politiek dokument (in de echte zin van het woord) en niets bewijst dat een meer plastisch/esthetisch werk de eerlijkheid en de echtheid van de bedoelingen niet zou hebben verraden. Doorheen het taalgebruik van de arbeiders, bedienden, patroon verneemt men de verbondenheid met het werk, de sociale onrust, het onbegrip van elkeen voor de moeilijkheden van een ekonomie in een achteruitgaande regio, het afwachten van hulp van buitenuit.

DU BEURRE DANS LES TARTINES is een "Waalse" film, maar de problemen, de verhoudingen, de angsten zijn universeel. Ook in Vlaanderen, in Engeland, in de Bondsrepubliek worden fabrieken, waaronder veel traditionele familieondernemingen, met sluiting bedreigd. Kunnen de problemen opgelost worden? Een moeilijke vraag: er bestaan geen pasklare antwoorden. Zeker is, dat er een nieuwe arbeidswereld moet geschapen worden om te strijden tegen de enige, grote "vervreemder", de enige grote baas: het GELD.